14.02.2011

Carek din Candaş Tolga,

        
Dora pêşîn ez bi sonda qesemê îdia dikim dibêjim; tiştên ku min derheqê Candaş Tolga IŞIK de çend roj berê nivîsîbûn gelek kêm bûn ne zêde bûn û ji serî heta dawî jî rast bûn…

Ez beriya nivîsê, bi gotina du şahedan jî nemam; min telefonî "camêrekî kaxizmanî yê biewle yê di warê malbata wî de xwedî agahî" jî kir û jê pirsa Candaş û malbata wî kir. Bi rastî, gelek tişt hebûn, lê bona ku dilê wî yê , ji ber "kirasê kurdayetiyê ku Rebê Jorîn bi sitû ve kirî bi xedarî birîndar"  pir neêşe min ew bincil kirin, nenivîsandin…

Hin agahî yên ku ketibîn ber destê min jî diketin ber zagonên dewleta Tirk, lewma ez ji nivîsandina wan jî dûr sekinîm. Camêr rûyê xwe reş kiriye û bo nivîsa min gotiye “ ji înternetê hatiye berhevkirin !”

Ma rebeno nizane ku kurdayetiya wî û şêxtiya wî berê jî di înternetê de hebûya bi wî  ewle nedibûn; wî di Posta û  di TV8'ê de nedikirin pasvanê ( bekçî) şevê jî...

Ji kerema xwe re rûpel bi rûpel înternetê serobino bikin, ka xeynî gotinên min, li ser jiyana wî ya takekesî ti nivîs hene?

Bi nivîsandina wê gotarê mirazê min ew bû ku bi raya giştî ya Kurda re bidim zanîn ku mirov bi nijadkî çiqas kurd be jî, gava kesayetî biderize dibe neyar û xerîbê gelê xwe…

Gotina min ew bû ku, divê Kurd zarokên xwe li ser bingeheheke kurdewarî, bi rabûn û rûniştandina neteweyî, di nav sazî û rêxistinên Kurdistanî de mezin bikin; hêj di piçûkatiyê de evîna gel û welêt bikin dilê wan; da ku ew di xortanî û ezebiya xwe de wek Candaş Tolga nebin para devê neyar û çavnebaran.

Peyama ku min xwestibû bidim keç û xortên Kurda jî ev bû ku; zewaca bi biyaniyan re, ya ku dagirker dibêjin “wek goşt û neynok me bi hev re dizeliqîne” ne xêra gelên bindest e û zewacên tevlihev bi piranî ji bo dîl û rebenên "bê dewlet" û "bê nasname" dibe aşê bişaftinê û zarokên wan dide ber xwe dihêre ; ji wan cinawirên wek Candaş û Bedretîn Dalan û Cemal Kûtay diafirîne…

Gotina min a dawîn jî ji ronakbîrên me re be: Gelî xêrxwazan,

hişmendî û perwerdeya gel deynê stûyê we ronakbîran e.

Divê hûn wek bijîşk û psîkolog û sosyolog û nivîskar û siyasetmedar, li ser tevna asîmîlasyonê serê xwe biêşînin û gelê xwe şiyar bikin… Bi serê we bikim, ev lehî û tofan, gelê Kurd daye ber xwe paxiş dike…

Heke hûn, wek îro, li peyî nîqaşên rojane bikevin û plansaziya pêşerojê nekin, "planên bêyom ên dagirkeran ên li paş perdeyê"  biser dikeve û ûrtê we bi xwe jî kor dibe; hûn bi tena serê xwe rût û repal li rasta vê meydanê dimînin û dimînin.

5.02.2011

Candaş Tolga Işık an Kurdekî Kesayetî derizî


Candaş Tolga İŞİK; rojnamevanekî tirkparêz û Kemalîst ê bi huznê xwe gelek bedew...

Lê gava mirov li çavên wî dinêre dibêje qey ew ne çav in, cotek pencereyên malekî xirabe, xizan, bêxwedî û bê hêvî ne û "şewqa lembayeke don" a lawaz bi zorî ji wan dibare û dide der.

Çend sal berê çawa ku min ew di bernameya televîzyoneke Tirk de dît çavên wî yên derdkêş û xembar bala min kişand. Gava êrişî nirxên gelê Kurd dikir ronahiya çavên wî bêhtir ditemirîn, dimiciqîn û ji dev û rû kîn û nefretek kesnedîtî dibarî. Min di dilê xwe de got;

ev camêr tiştek ecêb û xerîb e...
Heta dawiya bernameyê ez li ber televîzyonê mam û min li çavên wî nihêrîn. Bi min ne xerîb bûn. Paşnavê wî; İşik? Di jiyana xwe de min çiqas mirovên bi vî paşnavî nas kiribin anîn bîra xwe. Na; ne nas e. Di dilê xwe de got , xweziya paşnav Yondem bûya. Wê demê min ê bigota ev xizmê Erturk Yondem ê "neyarê Kurda yê sondxwarî"  ye û di cihê xwe de bisekiniyama...

Çavên wî yên mirî û temirî, paşnavê wî yê wate: Ronahî...
Di google 'ê de min biyografiya  wî xwend; di sala 1978’an de li Stenbolê jidayîk bûye, zanîngeh qedandiye, nizanim paşê li kîjan welatî dîsa xwendiye... Qe qala malbata xwe û jiyana xwe ya takekekesî nekiriye. pesnê xwe daye ewqas...

Candaş Tolga IŞIK Tim û tim bi neyartî û dijberiya nirx û hêjahiyên Gelê Kurd , bi neyartiya Tevgera Azadiya Kurd ketiye rojevê. Osman Pamûkoglûyê faşîst vexwendiye bernameya xwe û bi pirsa “ gelo hûn ê di hilbijartinan de bi BDP’ê re hevkarî bikin, an na?” wî daye kenandin; bi Sevahîr Bayindir re li ser gotina wê ya “ birêz Ocalan” pevçûye...

Bi mehan min serê xwe li ser çavên wî û paşnavê wî êşand. Çar pênc meh berê ji nişkave gotina hevalekî min ya li ser dîroka malbatatek şêxan ket bîra min. Şaxek ji malbatke şêxên "Pifika Şêxan", bi baweriya ku ev paşnav bêhtir li şêxtiyê tê,  paşnavê xwe yê Parlak diguhere dike İşik. Min jê re gotibû; “ma Kurd bi paşnavan na, bo xatirê bav û kalan ji şêxan hez dikin.”  Ew î jî gotibû "ew, niha ji gundê xwe bar kirine çûne Stenbolê... "

Min di nîvê şevê de rûyê xwe reş kir û telefonî wî hevalî kir û jê pirsa Candaş Tolga IŞIK kir:
-Hevalo, tê bîra te, te ji min re qala malbatek Şêxan kiribû. Te gotibû şaxekî ji wan  paşnavê xwe yê Parlak kirine İşik. Ew rojnamevanê bi navê Candaş Tolga İşik ne ji wan be?
- Erê; ew neviyê Şêx Abduselam e...
- Şev baş. Sibeh ez têm cem te.
Heta sibê xwew neket çavên min. Hê dîk azan nedabûn ez rabûm û min berê xwe da mala wî hevalî. Em bi hev re çûn dikana gundîkî wan ê heftê salî...
Hevalê min jê pirsî, kalo bersîvand:

Şêx Abduselam(1905-1985)
Abduselam camêrekî bi eslê xwe ji şêxên gundê “Pifika Şêxan” e. Dewleta Tirk sih çil sal berê navê “ Aydinkavak” li vî gundî  kiriye. Gund li ser navçeya Kaxizmanê ye û şêniyên wî bi tevahî kurd in. Beriya darbeya leşkerî ya 1980, Pifika Şêxan yek ji navendên girîng ên tevgerên çepgir e. Niha jî, şêniyên wî bi gelemperî dilxwaz û alîgirên tevgera Azadiya Kurd in. Aboriya gund li ser cotkarî û sewalvaniyê ye. Gundî bi qasî welatparêziyê di cotkariyê de, di bazirganiyê de, di xwendinê de jî pir jêhatî ne.

Şêx Abduselamê me, di xortaniya xwe de ji Pifika Şêxan bar dike diçe li Kaxizmanê bicih dibe. Di jiyana xwe de tu karî nake; debara xwe bi xêr û zikata kurda dike.

Emînê kurê Şêx abduselam
Şêx abduselam, Hemî zarokên xwe dide xwendin. Kurê wî yê bi navê Emîn jî lîse diqedîne. Emîn xortekî pir bedew û li ser xwe ye. Bejndirêj, zerîn, çavşîn û awaz şêrîn ... Heta heft saliya xwe peyvekî tirkî nizane. Di nava hevalên xwe de bi sitranbêjiya bi Kurdî tê nasîn.

Şêx Abduselam çiqas bi şêxtiyê nav û deng dabe Emîn jî di bîst saliya xwe de ewqas ji rê derdikeve; bi araq û doxînsistiyê (hovardatî) nava gelê Kaxizmanê de û li gundên derûdorê  deng dide. Şêx ji kurê xwe re tirimbêlek dikire û ew pê rêwiyan dibe tîne...

Emîn Mamoste Meralê, dayika Candaş Tolga, bi zorî direvîne
Rojek li gundekî çav berdide keçikeke mamoste ya bi navê Meral ; lê, dike nake keçik rû nadê. Ew bi zorî wê direvîne tîne Pifika Şêxan; gundê bav û kalan. Keçik bi şev û ro hêstirê çavan dibarîne, lê xwe jê rizgar nake. Mamoste Meral ne Kurd e; bavê wê Kemal Ezerî, dayika wê Heyriye Terekeme ye. Zora malbata Meralê  naçe "Emînê Kurd ê malmezin"  û bêdil keçika xwe ya delal  li wî mar dikin. Jixwe rêyek din jî li ber wan nemaye: Emîn ê doxînsist ê girê geriyayî, merala reben xistiye nav nivînan bi zorî...

Rêwîtiya ber bi Stenbolê
Emîn piştî zewacê jî   jiyana xwe ya "bêserûrber û beredayî" ya xortaniyê didomîne.. Çi karî dike biser nakeve. Di şirketeke dermanfroşiyê de dikeve ser kar, lê çendikî şûn de ji wir jî tê avêtin.  Firsenda xwe di kêjan jinê de bibîne bi wê re dostanî datîne, fesala xwe dît karê doxînsistiyê dike. Sibeh êvar serxoş e. Xizmên wî tev jê dûr dikevin. Jina wî ya reben çi hêvî û hezkirin û mirazên wê hene dide zarokên xwe. Di salên 1970 yan de  dike serê mêrê xwe û ji Kaxizmanê bar dikin tên Stenbolê.

Candaş Tolga tê vê cihanê
Li vir Meral Xanim desthilatdarî dide dest. Emînê Kurd  -ê ji refê xwe veqetiyayî, bi araq û şerabê, bi doxîna xwe bilî Bûyî û ji Kurdayetiya xwe destşûştî-  ji xizmên xwe dûr disekine; dikeve bin baskê malbata jina xwe ya Tirk. Ew wek xelat jê re karê ajokeriyê dibînin; hêj heman karî dike. Di sala 1978’an de Xwedê kurekî dide wan ...
Divê navekî wer lê bikin ku bihna Kurdayetî û şoreşgeriya welatê bavo jê neyê; kî û kê bibihîse bila bibê je ew ji heft bavan Tirk e. Nav dikin Candaş Tolga. Paşnav jixwe Işik...

Meral Xanim bi nasname ya xwe ya Tirk û bi bîrdoziya xwe ya Tirkperest di dibistanên herî birûmet ên Stenbolê de mamostetî dike. Çendikî şûn de di Koleja Ahmet Şîmşek de - xwediyê wê Ahmet Şîmşek Dadaşekî neteweperest ê Erziromî ye- dibe rêveber. Şev û roj di guhê zarokên xwe de dixwîne:

“Nebî nebî, bi apanên xwe re, bi xizmên bavê xwe re mirovatî, hevaltî daneynin; ew ne qenc in; tev terorîst in. Hûn çiqas bibin Tirk, ewqas serfiraz û serbilind dibin bê şik.Jixwe bavê we her çiqas Kurdî bizanibe jî bi nijadkî ne Kurd e. Ew ji malbatek seyîdan e; Erebiya xwe jibîr kirine, ji ber ku bi hezaran salan li çiyayan di nav Kurdan de mane...”

Candaş Tolgayê delaliyê ber dilê dayika xwe, cem dapîr û kalikê xwe, di bin siya xalanê xwe de mezin dibe. Heta niha jî ji malbata bavê xwe ti kesî nas nekiriye. Malbata Meral Xanimê hêj di zarokatiyê de ew î bi neyartiya Kurda mezin dike. Ev yek jî têrê nake, di şûna çîrok û xewroşkan de, wî bi çîroka jiyana bavê wî dikin xew:
"Emin ê te, çi aniye çi neaniye serê dayika te ya reben û stûxar, çawa bi zorî wê revandiye, bi darê zorê çûye dorê, çawa ew bi hêstirê çavan pêre zewiciye ji neçariyê..."

Gava min jiyan Candaş Tolga IŞIK guhdarî kir fotografê bi hezaran zarokên Kurdan ên kesayetî derizî, lerizok û "xwedî nexweşiyên bênasnametiyê" hatin ber çavê min.

Gotinên desthilatdaran ên wek “ em wek neynok û goşt bi hev re zeliqîne; me keçikên xwe dane Kurda, keçik anîne ji wan” ketin bîra min.
 belê;

Candaş Tolga IŞIK ê Kurê Emîn ê esil Kurd,
neviyê Şêx abduselamê Pifika Şêxan;
heyfa dayika xwe hiltîne ji hemî Kurdan.

4.12.2010

Tevgera Azadiya Kurd û Zimanê Kurdî

Zimanê Kurdî, ji vir sih çil sal berê bigire heta van çend salên dawîn bi destê Kurda ji qada siyasetê hema bigire ji binî ve hatibû rakirin.

Werin em hinek mejiyê xwe li ser dîrokçeya vê malkambaxiyê biwestînin. Kurdên me yên berê, ew ên ji dilê xwe sax, gava li ber dewletên dagirker serî radikirin, ji rewabûn û meşrûiyeta serhildanên xwe, ji mafdariya liv û tevger û çalakiyên xwe ewqas bi bawer bûn ku, piştî têkçûnan di mejiyên xwe de dibirin dianîn dikirin nedikirin sedema darvekirin û zîndankirina serok û lehengên xwe fêm nedikirin.

Bi rastî jî ew mêrên girên geriyayî yên wek dêwan, di qada şer de êriş dibirin ser dijmin wek şêran ; lê gava dîl diketin û derdiketin hemberî dadgeran “ji bela bêzimaniyê” vediguherîn dibûn kerr û lalên reben û stûxwar, sêwiyên ber diwaran...

Heta van salên dawîn jî mezinên me digotin ; “heke şêx û mela û serokên me bi têra dilê xwe bikaribûna bi tirkî bersîva dadgeran bidana ew zû bi zû nedihatin darvekirin.”

Piştî serhildana dawîn a neserkeftî ya ku li Agiriyê rû da û hat çewisandin derûniyeta gelê Kurd bi xwe xwe veguherî hate ser xeteke nû. Êdî Kurd têderxistibûn ku jiyan bi Kurdî êdî pir û pir zor û zehmet e. Bo parastina laş û can, bo kerîkî nan dijmin digot teqez divê hûn biterîkînin ziman.

Ew jî gotin çer hebe dê em ê di mal de biparêzin Kurdiya xwe ya delalî, lê li derve bi wan bêbavan re bi tirki êdî daynin têkilî.

Di serî de ne xem bû têkçûna li çarşî û bazaran, şerpezebûna li derê nexweşxaneyan, rezîl û rûsiwabûna li bajaran; mêranî û mêrxasî ew bû ku tu bersîv bidî çawîş û serbaz û memûr û dadgeran.

Di salên 1950’an de bo kurda tirkî bi qasî gayekî sor, kuçikekî gurêx, miheke qerqaş giranbiha bû. Serde ew ketibû şûna çoyê mêraniyê jî. Heke yekî li derê dewletê bi dozgerek re an jî bi dadgerek re hevokek bi tirkî li hev anîbûya nav û dengê wî li heft gundan belav dibû, mêr di civatan de, jin li ber tennûran pesnên wî didan:
“ -Elîxan gotiye, hakim Beg, Elah wekîl ben yapmamîşem! ( Xwedê wekîl min nekiriye)

Ên ji vê hevoka bi hikmet hayîdar dibûn pirî diheyîrîn guh li wan dirêj dibû digotin;
“errik çi bersîv daye dozger! Malik ava, çi jîr û jêhatî ye! Ka mêr li ser hene... Bi serê Şêx Eliyê Paloyê zimanê Tirko mîna tirpan daye dest û pêde diçe, êdî kî dikare pê!”

Kurdî ji binî ve tune dihat hesibandin. Gava kesek li deriyê hukumatê ( dewletê) asê dibû, bi karbidestekî dewletê ve rûbirû dima, didîtîn ku ew nikare biaxive wî/wê wek sewalan dihesibandin û digotin “ nikare biaxive” (feqîro, ji tirsan newêribû bi Kurdî biaxive ).

Ecêb û gosirmeta mezin peyveke bi navê “bêzimanî” di ferhenga gelêrî ya Kurdan de tunebû. Kî û kê kerr û lal nebûya xwedî ziman bû. Lewre dengbêj di kilaman de ji bo kesên tirkînezan rasterast bi tirkî, bi qewlê dagirkerên xwe, digotin “dîlbîlmez” ( zimannezan).
Di giyan û mejiyê Gelê Kurd de jî êdî “nezaniya zimanê Tirkî” wek bêzimanî hatibû bicihkirin.

Nifşên niha dibe ku ji van gotinan bawer nekin. Bo vê yekê ez ê mînakek rasteqîn bidime wan.

"Li gundê Qereaxil a bi ser Kopê de ye, mirovek çerkez ê bi navê Fûatê Ûrisko hebû. Ev camêrê di jiyana xwe de dibistan nas nekiribû; çawa lê anîbû kes pê nizane, tirkiyek baş di dev de bû. Min kurê wî di sala 1977’an de nas kir û jê pirsî ka Fuat Efendî sax e an na... Wê demê bi gotina kurê wî, temenê wî ji sed salî zêdetir bû û hêj li ser xwe bû. Fûatê Ûrisko ji dewra Serhildana jêx Seîd bigire heta salên 1960’an bi tirkiya xwe li welatê me Serhedê nav û deng dabû. Kopî, Gimgimî Xinûsî û Tatosî li dev û destê wî dinêrîn. Kî û kê li deriyê dewletê asê bubûya, biketa tengasiyê, hewara xwe dida wî. Ew bi serîkî dewar, bi cotek pez, an bi perekî maqûl, ser de jî bi hezaran lava û rica û minetan diçû dozê safî dikir. Kurê wî digot çend carana Kurdan bo ku bibe parleman lavayî wî kirine lê, ji ber hin sedeman wî erê nekiriye."

Êdî Kurd ketibûn wê halê ku digotin gava zarokên wan fêrî tirkiyek baş bibin, dê ew ên dewletê jî bidest bixin; ji pest û pêkûtiyên ku êdî dabûn qirikê jî rizgar bibin. Ev nêrîna şaş rê li ber xetereyek pir mezin vekiribû: Xwebişavtina bidil!

Heke piştî têkçûna serhildanan, dewleta tirk li tevahiya gundên Kurdistanê avakirina dibistanan biqedanda, çi keç çi kur, dibû ku dê hemî zarokên kurdan bi dilê xwe biçûna wan aşên asîmîlasyonê bixwendina û wek encam jî, li seranserî welêt ji wan pir kêm kesên kurdîaxêv bimana...

Piştî Sehildana dawîn a li Agiriyê rûda û têkçû; zimanê tirkî “wek qimil - bi qewlê mirovên berê- ket nav zarokên “mekteblî” (xwendekarên dibistanên dewletê). Ew rebenan bi hînbûna zimanê dagirkeran neman, giyan û kesayetiya xwe jî xistin bin tesîra çand û nasnameya wan. Ew ji kurdayetiyê ewqas sil bubûn ku gelek ji wan êdî ji dê û bavên xwe yên tirkînezan jî şerm dikirin.

Ên bi maneya xebatê diçûn bajaran hew vedigeriyan welêt; di kolanên bajaran de dibûn sûtal diheliyan diçûn... Xwezila ev kesayetiya riziyayî bi xwendekaran tenê bima! Li tevahiya Kurdistanê, bi taybetî li bajar û bajarokên ku serhildan rûdabûn û têk çûbûn malbatên Kurd ji kurdayetiya xwe çiqas şerm dikirin; xwe çiqas biçûk, nezan, bê qedr û qîmet didîtin, dagirkerên xwe jî li ber çavan ewqas mezin dikirin.

Bi taybetî li Agirî û li bajarên derûdora wê, Kurd destê zarokên xwe yên keçîn ên 10- 12 salî yên tirkînezan digirtin, gelek caran bêqelend didan mêrên Tirkên Anatoliyê yên 40- 50- 60 salî...

Ber bi dawiya salên 70’yan tevger û rêxistinên kurdan hewl dan, hin kar û barên xwe bi Kurdî birêve bibin lê, ciwanên xwenda yên ku bi vê derûniyeta şikestî û birîndar gihîştî, bi ya min bona ku xwe bi kurdan – ên ku dagirkeran çand û zimanê wan li ber çavên wan reş kiribûn, kurdîaxêvan jî wêk kesên hov û nezan dabûn naskirin – bidin pejirandin, di kar û barên xwe yên siyasî yên li derve û navxweyî de Tirkî bikardianîn. Bi tenê, gava bêriya welat dikirin an jî li xerîbiyê rastî hevûdu dihatin bi Kurdî li hev dipirsîn û çend gotinên navmalî û navgundî dikirin, ew bû...

Çi ji bêgaviyê dibe , çi ji baweriyê, çi jî ji tirs û xofê dibe hal û ehwalê ciwanên Kurdan ên herî welatparêz ên beriya Tevgera Azadiyê ev bû... Kurdî bêxwedî, stûxwar, li serê çiya û baniyan benîştê devê koçer û gundiyan bû ...

Heta geşbûn û pêşveçûn û di nav gel de belavbûna Tevgera Azadiya Kurd, kurdên li ser zimanê xwe mabûn, ên bi çanda kurdî ve girêdayi mabûn ew kes bûn ku rê û rêbaz û derfetên hînbûna Tirkî bi destê wan neketibû... Ji xwe Kurdiya ku di devê wan de mabû “ navmalî û navgudî” bû; kêrî kar û barên siyasî jî nedihat... Term û têgehên siyasî hema bigire bi tevahî tirkî bûn. Ji bela tunebûna derfetên ragihandinê rê tunebû ku “Kurdên çar parçe” yên di bin desthilatdariya biyaniyan de, ew jî têrê nedikir her yek sed parçe bûn di nav xwe de, tifaqa xwe bikin yek, ji pêşveçûnên hevûdu sûde werbigrin, ji wêjenas û hunermend û rewşenbîrên hevûdu hayîdar bibin û zimanê xwe nûjentir û dewlemendtir bikin...

Hişmendiya yekîtiya hemî kurdan û çar parçeyên Kurdistanê - ya ku bi destê Tevgera Azadiya Kurd hêdî hêdî di nav gel de belav dibû- hewcedariya zimanekî hevbeş derxist holê û roj bi roj amadekariya vê yekê hat kirin. Lê, ya girîng ew bû ku di serî de kesayetiya şikestî, riziyayî, ji qidûm ketî ya kurdan bihata pînekirin û temîr kirin... Bo vê yekê jî, dora pêşî şer divêt, xwîn û xwîdan divêt, fedakarî û berxwedanek kesnedîtî divêt...

Heta salên 90’î ev pêvajoya ji gorê rakirin û dermankirina kesayetî û derûniyeta bêhal û bêmecal kudand... Dûre pirtûk û kovar û rojname û televîzyonên bi zimanê Kurdî yeko yeko, wek gulsosinên Kurdistanê, şaxvedan, di demeke kurt de gelê kurd ew dan ser seran... Heke Tevgera Azadiyê têkbiçûya û kurda ranekiriba ser piyan, kurd di warê weşangerî û çapemeniya bi zimanê xwe de deh- pazdeh salên din jî bi derengî biketina, Kurdî hew serî ji xewa mirinê radikir; Jiber ku bi sedan televîzyonên bi tirkî û bi erebî û bi farisî wek zîpik bi ser wan de dibarîn û ji dergûşên li ber pêsîran bigire heta kal û pîrên diran weşiyayî jî xwe bi wan bilî dikirin, Jiber ku ev sedsal sedsala koça ber bi bajaran ve bû û Kurdî pûnik û hêlîn û stargeha xwe ya dawîn jî di gundan de dihîşt, di kuçe û kolanên metropolên xelkê de wenda dibû diçû...

Hezar heyf e ku Kurdên li rojavayê Feratê, ji hişmendiya ku Tevgera Azadiya Kurd afirand bêpar man. Ev rewşa malkambax kir ew bace û kulek ji çand û zimanê biyanyan re serpişt vekin, deriyên xwe li ber kurdî bi dîwar bikin... Meletî bi serê xwe îbretek mezin e; bo ku em bizanibin ka çi dibû rewşa ziman û nasnameya Kurd, bê Tevgera Azadiya Kurd...

Digel pêşketinên van çend salên dawîn zimanê me, bi taybetî Zazakî û Kirdmanckî di çi halî de ye, bila bimîne bo nivîseke din lê, gotina min a dawîn ew e ku gava em rewşa ne bidilê me ya Kurdî tînin rojevê, gere pêvajoya ku em tê re derbas bûne û hatine vê qonaxê baş bizanibin û nekevin dafika hin guhsit û famkork û Beko Ewanên ku dil hene sûcê bişaftin û xwebişaftinê yê dagirkeran bikin stûyê Tevgera Azadiya Kurd...
                                                                                 Mamoste Marûf

21.10.2010

Apê Torî jî çû...

Ew mamoste bû... Lê ne mamostekî ji rêzê, umrê xwe li ser zanista dîrokê pûç kiribû. Pir xwendibû. Pir vekolandibû. Bi taybetî li ser dîroka gelê Kurd û ya gelên derûdorê xwedî agahiyên pir kûr bû. *** Min, ApêTorî û Apê feqî, du evîndarên Kurd û Kurdistanê, di sala 2000’an de, di dema qursa yekemîn a mamostetiya zimanê Kurdî de- ya ku ji alî Enstûtiya Kurdî ya Stenbolê ve hatibû lidarxistin- de bi hev re nas kirin. Di kelekela germa havînê de, her du xweşmêr, bi kaltiya xwe nediman, çar bû, pênc bû, nizanim êdî çendik û çend qat bû, wek şêran radipelikîn merdîbanan û dihatin wane didan me. Her du kalexort jî ji heman nifşê bûn; nifşa red û înkar kirî, nifşa tune hesibandî, nifşa di bin pestû pekûtiyan de di qula derziyê re derbaskirî, reben û stûxwar mayî... Nifşa Apoyan; Apê Mûsa, Apê Feqî, Apê Torî ... Lê ew, ji wan çend kesên berxwedêr bûn ku li ber dijmin ti car serî dananîbûn. Evîndarên Tevgera Azadiya Kurd, du zehmetkêşên zanistê... Êdî ji wan nedihat ku ço bigirin, lê pênûs dabûn dest û dikirin bext û siûda reş a gelê kurd biguherînin. Xwedêyo ew çi kelecan bû, çi evîndarî bû di dilan de! Per û bask hebûna dê ew ên bifiriyana... Apê Torî pir dilşewat û nefsbiçûk bû. Gava yekî dijberiya gotineke wî bikira disekinî, di mejiyê xwe de dibir dianî, dida ber daneyên zanistî û dûre bi rûkenî, bi helîmî û selîmî lê dizivirand. Ew hez ji gotinên zêde nedikir. Di dema wanedayînê de pir kêm diaxivî. Piştî çend hevokên bi bingeh ên zexm ên zanistî, li benda pirsên xwendekaran dima û hemiyan bi xweşbînî dibersîvand. Di ser de deh salên têr û tijî bihurîn lê, Apê Torî bi xweş sifetê xwe, wek abîdeyek sebr û tebatê, zanist û hunerê, hê jî li ber çavê min e. Ew î roniya her du çavan di ber gelê xwe de rijandibû. Çavên wî ji evîndariya Kurd û kurdistanê wek çavkaniyên welatê wî vekirîbûn lê, mala min ê , êdî nedidîtin.... *** Êdî ji me çûye lê, hêviya min ew e ku dê xortên me xwe li Apê Torî bigirin û çend keviran jî ew daynin ser hîmê dîrokzanî û dîroknivîsiya Kurd. Divê bête zanîn ku heke em dîroka xwe bi xwe nenivîsin wê neyarên me wek qertelên ser berateyan hemû hebûn û hêjayiyên me birûçikînin û me rût û repal li holê bihêlin. Em dizanin, dişukirînin ku Apê Torî bo gelê Kurd û gelên cînar xizmetek mezin kir. Xwezil bi canê wî, ew ketibû bin barekî pir giranbiha û pîroz. Heta dawiya temenê xwe jî ew wî barî ji pişta xwe navit û deynê xwe yê bo gelê xwe heta quruşa dawîn da... Em Apê Torî jî bi hêstirê çavan, bi dilê xemgîn ber bi bihûşta rengîn ve bi rê dikin û piştî şîna wî em ê di halê xwe de jî bigirîn: “Ew çi ji dest hat kir û çû, gelo em ê jî bikaribin deynê xwe bidin?” Mamoste Marûf

23.09.2010

Wate û girîngiya medyaya neteweyî…

Gava ez dinivîsim, tirs û hêrsa min a herî mezin xwendekarên kurdînezan na, “xwendekarên nîvcozana yên Kurdî û Tirkî ne…” Tu, çi di mejî de hebe didoşî didî ber wan ew di nav wî şîrê helal de mîza xwe ya xalî dikin, diherimînin û kevçîkî jî dirêjî te dikin dibêjin; “bihna mîzê ji şîrê te tê…” Di nîvîsa xwe ya çend roj berê ya di koma Diwanxaneyê de, min analîza çapemeniya Kemalîst kiribû û bo Radîkalê gotibû: Radikal; rûyê demokrat ê Kemalîzmê ye. Hevalek pir hêja, xwedê giravî bersîv daye min; bi zimanekî tûj êrişî min dike û bi ser min de diqîre dibêje: Mamoste tu Kemalîstan re dibêjî demokrat in! Rebiyo, tu sebrê bidî min û hemî xêrxwaz û dilşewatên Kurdan û nehêlî ku ew ji ber nezantiya hin kurdan hiş û aqil winda bikin… Xwedêyo, tu, vê nexweşiya me ya bêderman a ez dibêjim “ nexweşiya bêzimanî” ji nav me rabikî, bo xatirê şehîdan tu me jî bikî ji wan netewên ji hevûdu fêm dikin… *** Konstantîn Sîmonov, ronakbîr û wezîrê çandê yê Sovyetan ê di salên 1950’yan, di pirtûka xwe ya bi sernavê “ Bi salan û bi riyan berê” de dibêje : “Dewletek fûzeyek nûkleerî bavêje dewleteke din, heta çapemenî pê nehese şerekî navneteweyî dernakeve. Loma çapemenî ji çekên nûkleer jî bihêztir e.” Medya amûrek ewqas mezin e ku bêyî wê çi siyaset, çi şer, çi aşitî, çi aborî, çi zanist; ti qencî û ti neqencî nabe… Heke mirov bi çavekî neteweyî lê binêre û bi baldarî li ser hûrûkûr bibe, wê çaxê têderdixe ku bê medyayek neteweyî girseyên mirovan ti car nabin netew; an, netewek bê medya naxirek bê ser û ber; bê armanc û bê pergal e… Em bala xwe bidin Şoreşa Fransî ya rê li ber netewbûnê vekir, dê em ê rastî rojnameyên Fransî yên xwedî tirajên herî bilind ên Ewropayê bên… Li sedsala 19’an a Dewleta Osmaniyan binêrin; netewên ku dora pêşî ji Osmaniyan veqetiyabûn teqez xwedî çapemeniyên xurt bûn… Bi taybetî jiber ku li pêvajoya me ya dawî jî tê, ez ê tekoşîna azadiya gelê Ernawit bînim bîra we. Ronakbîr û rojnamevan û ferhengnivîsê Osmanî “Şemsedîn Samî” ( bavê Alî Samî Yen) û birayên wî, gelek beriya “Kurdistan”a me ya Celadet Bedirxan ew jî rojnameyek diweşînin û roj bi roj bi deh hezaran li tevahiya Albanyayê belav dikin. Ew, gelê Ernawit di warê perwerdehiya bi zimanê Ernawit de şiyar û serwext dikin. Gel, bi tevahî pergala perwerdehiya Osmaniyan ( wan salan Îtîhadiyan kiribû Tirkî) protesto dike û di nav gelên misilman de cara ewil xwe ji nav dest û lepên Osmaniyan rizgar dike; dibe xwedî dewlet… (Ernewidan, peykerên her sê birayan jî li qada herî fireh a Tiranê danîne. Di heman demê de Cemal Paşa waliyê Sûriyê ye, li vir jî bi qedexekirina Erebî namîne, elfabeya Erebî jî dike biguherîne û wek Latînî tîp bi tîp ji hev cuda bide nivîsandin; lê ji bilî çend ronakbîran, ji ereban ji kesî ti deng dernakeve) Ez bi têkoşîna azadiya vî gelî, ji Kurdistana Celadet Bedirxan hesiyam; dûvre min hinek vekoland, dît ku, ew heşt salan bê rawestin li ser girîngiya ziman dinivîsin û di her hejmarî de çalakî û nêrînên xwe û yên gel radigihînin raya giştî… Ev yek bo afirandina rojevek neteweyî û bo têgihîştina girîngiya çapemeniya neteweyî nimûneyek pir palkêş e. Heke wê çaxê, wek îro li me Kurda dikin; Osmanî xwedî çapemeniyek xurt bûna û alîkî Ernawidan ber bi xwe ve bikişandina, serhildana vî gelî an wê têk biçûya, an jî wek ya me pir bi derengî biketa… Îcar werin ser malmîratiya me... Hûn jî dizanin xeynî Roj Tv û çend televîzyonên me yên bi navgîniya satelîtên biyaniyan weşanên xwe dikin, em ne xwedî medyakek xurt û bihêz in... Piraniya gelê me ji xizniyê dibe , ji nezaniyê dibe, ji xemsariyê dibe ji van televîzyonan jî bêpar e ... Çapemeniya me ya nivîskî jî ji hêla kartelên belavkariyê yên serdestan ve nayên belavkirin. Dem bi dem bên belavkirin jî, bi qewlê Ehmedê Xanê; ji ber ku em “li siwadê (nivîs) çavnas” nînin, ên çavnas jî heyran û qurbana rojnameyên biyaniyan in; bi têra xwe nirx û qedrê rojnameyên xwe nagrin, wan nastînin, naxwînin; ew jî ji qudûman dikevin dilewizin, dilewitin, nikarin rojnamevanên profesyonel bixebitînin û peywira xwe torelî bînin cih... Bi hezaran kul û keserên me yên neteweyî an veşartî mane, An bi destê qelemşûrên serdestan bi awakî berovajî hatine ragihandin, An di nav rûpelên rojnameyên me yên bi çar-pênc hezaran çapkirî û belavkirî de bi hêstirên çavên me rebenan şil bûne; bê ku kes pê bihese winda bne çûne... Mînakek bo girîngiya afirandina rojeva Kurdî; Zarokên me bi salan kevir avitin dagirkeran... Me di serî de qet nekir rojeva xwe; serê xwe pê neêşand. Bi sedan hatin zîndankirin, Çendikî şûn de, me di ber xwe de, di çapemeniya xwe de got; “ew zarok in, destekî goşt in; nezan in; guneh in... Di girtîgehan de êdî bo tînerciyan cih nema bû, bazar li rojnamevan û siyasetmedarên Tirka teng bubû; ji tirsan newêrîbûn ji mal û karxaneyên xwe derkevin; di medyaya Tirk de xwedê giravî ronakbîrên wan ên dilşewat derketin gotin; “zarokên Kurd, kevir avitinê wek leyistok dizanin...” Ew gotin; “ev zarok ji travmaya şer nexweş in, nexwendî û nezan in; zarokên kolanan in; ên bixwedî di nav malbatên hejmarkî giran de bê hezkirin û bê şewqet in ” Gotinên wan li xweşa me jî çûn. Me bi çepik û bi tilîliyan ew rojnamevan û pîspor û ronakbîr û siyasetmedaran pîroz kirin. Di rastiyê de ev rojev ji hêla dagirkeran ve hatibû destnîşankirin; em jî li ber bayê wan ketin... Rastî çibû? -Ew zarokên me yên welatparêz ên herî ji dil û can bûn... -Ew ne nexweş; zarokên herî “baqil û maqûl ên Kurda” bûn... -Ew xwedî nasname û kesayetiya xwe bûn... -Ew adrês û wateya kevirê xwe baş dizanibûn... Me gere bigota ne ew ; zarokên me yên em dikin nakin “kevir navêjin” nexweş in... Ew, nezan û perîşan in... Ew, bê ziman û bê nasname, sûtalên kolanên metropolan in... Ew tînerkêş û balîkêş û tîryakkêş in... Ew diz û qapqaççiyên bajaran in... Ew di dibistanên Tirko de wek reşikên di nav çermsipiyan de stûxar in; ji sedî 90’ê wan, an di xwendinê de neserkeftî, an fîrarê dibistanan in... Zarokên me yên kevir navêjin û diçin dibistanên we û bi zorî biserdekevin û dixwînin, ji bela bênasnametiyê, şermok û lerizok in ; ji rastiya gelê xwe pirî dûr in; qul tune bikevin; ji xelkê re masîgir; ji xwe re kûsîgir in. Kesayetiya wan şikestî, zimanê wan heliyayî, bo pêşerojê bêhêvî û bê bendewarî ne... Dawiya dawîn divê em ji sikura zarokên xwe yên “keviravêt” bikevin û ên “kevir neavit” bînin rojevê... Medyayaya neteweyî; li ber bayê serdestan neketin e... 23 Îlon 2010 Mamoste Marûf

5.09.2010

Şîyar be, lo kundê kor, lo kevirê ber dîwaran,

Bala xwe didimê nivîsên dûvdirêj ên di vir de tên weşandin hema bigire qet nayên nîqaşkirin; ez divêm nayên xwendin loma… Dixwazim li ser referandûmê heta ji min tê kin binivîsim. Bi qasî ku em pê dizanin bav û kalên me, ji vir du hezar û şeşsed sal berê cara yekem tifaqa xwe kirine yek û ji Kurdistan û Anatolî û Îranê bigirin heta Efxanîstanê bûne desthilatdar… Dûvre çi diqewime hûn pê dizanin, ji hev belav belavî dibin û di qûntarê her çiyakî de, di her newaleke de, li serê her girekî malbatek bi cih û war dibe, her yek dawe û doza mezinatî, axatî û mîrtiyê yê dike. Her malbatek malbata dî an bi dizî û talakeriyê, an bi xayîntiyê, an bi hovîtî û wehştiyê, an bibêpaxişî û bi qirêjiyê, an bi guhsistiyê sûcdar û tewambar dike. Bi gotinek din her yek xwe “li ser ê dî çêdike” Xwe çêkirina li ser ê dî, bi hev re ketina ber qayîşê… Encam: Hevkariya newekhevan; bi awakî din; bocikhejandin û çok danîna li ber neyaran…. Ev derûniyeta rizî, ev kesayetiya derizî, ev mejiyê tevizî bi hilweşîna Federasyona Medyayê re wek nexweşiyek bê derman digihîje gelê Kurd … Ev malkambaxî bû para Sulhedînê mey ê Eyûbî û nehişt ew xwe wek desthilatdarekî Kurd nîşan bide, bo gelê xwe kevirek bide ser kevirek… Nehîşt ew li ziman û çanda xwe xwedîtî bike, qe nebe kêlika xwe bi zimanê dayîka xwe bide nivîsandin… Ev malwêranî bû ku, kir em di sala 1071’an de, li Kela Milazgirê bi deh hezaran cengawêran li dûv qwîna Alpaslanê Tirkman ketin… Ev îxanet bû ku, ket dilqê Îdrîsê Bedlisî û mifteyên hemî bajar û sancax û gund û gomên Kurdistanê da destê Yavûzê Xûnxar… Ev derûniyeta tajîtiyê bû ku kir hin ji me xwe bi Farisan ve, hin ji me xwe bi Tirkan ve bişidînin û li Qesra Şirînê welatê me bikin du par; hela li vê ecêb û gosirmetê, parek jî ne ya me! Ev cahştî bû ku di sedsala 19’an de, di qirna şiyarbûn û netewbûn û serxwebûn û azadiyê de, ji Osmaniyan bêhtir Osmanîtî, ji Ereban zêdetir Misilmantî kir bû Hemîdiye… Dîsa ev kesayetiya derizî bû ku di pêvajoya şerê yekemîn ê Cihanê de, di dirêjahiya Şerê Serxwebûna Tirkan de digel ku Dewleta Osmanî ji hev ketibû, dîsa guhsistiya herî mezin kir û li ber bayê nijadperestên Tirkan ket; dawiya dawîn di dema Peymana Lozanê de İsmetê gurê har wek nûnerê hemî Kurdan tayîn û destnîşan kir: Aqûbet: Kurdistan çar par, em di welatê xwe de xulamên hejar… Dawiya dawîn, Tevgera Azadiya Kurd sih sal berê dora pêşî bi van bênamûsan re, li dijî vê kesayetiya nîvruhî û bi giranî nexweş dest bi şer kir. Piştî 1980’an şervanên azadiyê bûn agir û bizot, bi cendekên dagirkeran ve zeliqîn. Lê êxbala kor, dagirkeran ew nexweşên kelûxaş derman kirin, bi çek û rext, bi pere û pol, bi ritbe û nîşan kirin bi ser gel û şervanan de şandin. Ew bûn qoriçî, bûn hîzbula, bûn tîmên taybet. Ên çek nedan destan jî bi van kûçikan re û bi xwediyê wan re hevkarî kirin, bûn xwedî sermiyan, bûn parleman, bûn wezîr, bûn şaredar… Îjar werin van cahşan tev bidin ser hev; Kurdên hezar sal berê li nasnameya xwe xwedîtî nekirin li Qudsê bi navê umetparêziyê bûn Ereb, li Milazgirê bi heman armancî bûn Tirkman, di sedsala 16’an de bûn Osmaniyên Yavûzperest , di sedsala 19’an de Evdilhemitperest, Li Lozanê Tirkperest, di dema serhildanan de bûn milîs û qoriçî û cerdevan, Bûn endamên Hîzbula yên kevneperest (ew di salên 90’ de di bin banê Komelaya Belavkirina Zanistê ( İlim Yyma Cemiyeti) Weqfa xortên netewyî( Milli gençlik Vakfı; ) Pirtûkxaneyên Mektebê ( Mektep Kırtasiye) de, bi alîkarî û hevkariya Polîs, artêş û Mît, û jît û jîtem û Tîmên Taybet xebatên xwe dimeşandin… Bala we dikişîne ev malwêranên Kurdîstanî di pêvajoya REFERANDÛM’ê de bi tevahî bûne yek û dibêjin ERÊ… Kêm kes ji wan tevlî naxira NAXÊR bûne… Kurdên êdî bûne netew, ên serbixwe, ên bi xwe bawer, ên dibêjin em “ne ji we, ne ji wan in; em gelekî ji gelên azad in” çi dibêjin? EM WEK KURD, “MAKEZAGONA KU ME NAS NAKE” NAS NAKIN… Bi awakî din B O Y K O T… Niha hin ji van bêhişan, dê bibêjin; ji her dû aliyan kîjan baş be , divê em piştgiriya wî bikin… mînakên jorîn bibîr bînin: Di serdema Sulhedîn de xaçparêz xera, Erebên misilman baş bûn… Di 1071’an de Dîyojen xera, Alpaslan çê bû… Di 1915’an de Rûs û Ermenî gawir, Tirk misilmanên qenc bûn… Li Lozanê İsmet ehlê qible, Corc bê dîn û bê îman bû… Heke ji wan yek rastî we hat jê re bibêjin Malmîrato, de em bibêjin di wan dewr û dewranên berê de Kurdên xwedî irade tunebûn; bê serî û bê berate û bê rêxistin bûn… Şîyarbe, lo kundê kor, lo kevirê ber diwaran, edî tu heyî lo…!

8.02.2010

Rewşa Kurda ji aliyê Tayîp ve çawa dixûyê?

Bala xwe bidinê, desthilatdariya tirk û -çi îslamparêz, çi demokratên lîberal, çi çepgir û rastgir û Kemalîst, çi kurdên ji refên xwe veqetî û li dû qwîna xelkê ketî- hemî hevkar û piştevan û şirîkên wê, bi yek dengî radibin rûdinin dibêjin “bila Çekdarên Tevgera Azadiya Kurd; hêvî û parêzvanên dawiya dawîn ên Gelê Kurd, bê deng, bê qal û qir bê teq û req xwe ji çek û rext bikin bên”

 Ecêb û gosirmeta mezin ev e ku; ew heta niha tu car, ji bo çareseriya tu pirsgirêkekê nehatine cem hev, li ser hev necivîne , li hev nekirine, lê çawa dibe kes pê nizane, di warê çek berdana kurda de teqez tifaqa xwe dikin yek, li hev dikin.

 Wek mînak, ew li ser Ergenekonê bi hev nakin. Li ser mafên mirovan bi hev nakin. Li ser çareseriya pirsgirêka Qibris û Ermen û yewnan li hev nakin... Li ser guherandina zagona bingehîn a leşkerî ya 82’ yan li hev nakin. Di warê çareseriya pirsgirêka Kurd de jixwe li ser tu mijarî li hev nakin... Lê gava dor tê PKK’ê tev dibin yek, bi yek dengî û bi yek rengî dibêjin bila ew dev û dest ji çek berdin û werin bikevin ber bextê dewletê. Ez jî dibêjim belê, bila bên. De ka piştî hatina wan dê hûn ê çi bikin? Dê hûn ê nasnameya Kurda bi awakî fermî bipejirînin? Dê hûn ê zimanê Kurdî ji afat û tofan û lehiya asîmîlasyonê rizgar bikin? Dê hûn ê, zarokên kurdan ên xwendekarên dibistanên seretayî yên hêj destekî goşt in, ji sonda nijadperest a “ tirk im, dirust im, ...ez bi can û cendek qurbana hebûna tirkan bim” biparêzin an an? Dê hûn ê Erdnîgariya talankirî, wêran û wêrtaskirî ya Kurda, ji nû ve şên û ava û aram bikin? Dê hûn ê Kurda, ji bêşixulî û ji xizanî û ji nezaniyê, bi kurtasî ji “bêrûmetiya heştê salan a li ser wan ferz kirî” rizgar bikin?

 Ji dewletê tu deng dernayê...
Bersîv, ji berdevkên wê yên di dilqê ronakbîr û rojnamevan û siyasetmedarên -Xwedê giravî sivîl in- tê:

“ wa ye Tayîp dixwaze pirsgirêkê çareser bike. Ew tûjika dewletê jî, biniya dewletê jî dinase. Ma hûn ji wî çêtir dizanin ka rewş û hal û ehwal çawa ye? Dê ew ê vê pirsgirekê bi awakî (?)çareser bike. lê, divê dora pêşî aliyê kurd çek berde û bê...”

 Bi gotina wan, bi saz kirina TV 6 a bi kurdî, bi lêvkirina guherandina navên tirkî yên gund û bajaran, bi nîvcokî biryardayîna vekirina enstîtûya zimanên- ku derheqê wan de di dilê xwe de dibêjin Xwedê qehra xwe li wan bike, hêj nemirine mane- zindî, çend şertên çareseriyê hatine cih. Ên din jî(?) piştî çekberdan û hatina gerîla dê bên cih...

 Bi ya wan, li ser navê dewletê û hêzên mezin ên Cihanê Tayîp jî dîtiye ku êdî ev pirsgirêk gere bê çareser kirin. Ew bi dilê xwe yê sax bang li PKK’ê dike dibêje were... Aliyê Kurd, di gel hemî bangewaziyan, dibêje Tayîp ne jidil e. Ew jî yek ji hevkarên kujer û talanker û bişavkeran e lê, “ji wan ên konek û pişt mistker û pişo pişoker...”

 Mejiyê neteweyî yê gelê kurd, bi hezaran çîrok û metelok û pêkenokên li ser kes û kesayetiyên “konek û bi fêl” têr û tijî ye. Wa ye ez yek ji wan berhemên giranbiha yên hiş û mejiyê Gelê Kurd pêşkêşî we dikim. Hûn ev du kesayetiyan, Tayîp û meleyê gund, bidin ber hev, ka kîjan ji yê din baqiltir û jîrtir û jêhatîtir e? *** 

Meleyê gund, her cara ku bo azandanê derdikeve ser banê mizgeftê, çavê wî bi jinekê û mêrekî dikeve. Her du li ser xêniyê xwe tim û tim rûniştî ne û bi hev re ken û henekan dikin.
 Jinik pir xweşa mele diçe, gava çav pê dikeve agir bi serî dikeve, hiş û aqil difûre meletî ji pê re...
 Rojek, du roj, sê roj... Êdî hew xew dikeve çavan, sebr û tebat dimîne. Şevekî şeytan dikeve qalikê wî, diçe xwe li koşeyê xêniyê wê ditelîne. Hayê jinika reben ji bayê felekê tune. Bo destavê çawa ku derdikeve derve, yek ji nişkave bi her du destê wê ve digire û ber bi xwe ve dikişîne. Bala xwe didê ev meleyê gund e.

Mele bê pirs û bê teklîf dike fişefiş û jê re dibêje: “Porkurê ez bo te mirîme, xêra mezinên xwe ji sing û berê xwe yê sipî û qerqaş, ji dev û lêvên xwe yên şirîn û şekirîn ramûsanek kerem bike!”

Jinika reben bi dîtina mele şaş û mat dibe, ez bibêjim ji şerman, hûn bibêjin ji tirsan, diricife û hêdîka jê re dibêje:
“- Mele, eyb e, şerm e tu van gotinan dikî! Heke mêrê min bi vê bênamûsiyê bihise ew ê te jî bikuje, min jî...” Û direve dikeve malê.

 Mele pol û poşman vedigere, lê ev tirsa jinikê ya ji mêrê xwe cesaretê dide wî û dotira rojê dîsa diçe paş mala wê û heman daxwaziyê jê dike. Jinik dîsa red dike. Mele vê yekê ji xwe re dike edet û her şev, wek kundê kor, xwe li paş diwarê mala jinikê vedişêre û bi derketina wê ya ji malê wek qirnî pê ve dizeliqe û heman tiştî dixwaze. Jinik dike nake xwe ji mele xilas nake...
*** 
Şevekê dîsa derdikeve derve, mele wek her carê dîsa qîra xw tê dide. Jinik dibîne nikare xwe jê xilas bike, li ber rûyê wî disekine dibêje:

"- Mele ser çavan; ez ê xewsteka te bînim cih; lê sê şertên min hene..."
 Mele pirî şad dibe baskên wî hebin ew ê bifire... Jinik şertên xwe yeko yeko dijmêre:

-Mele dora pêşî divê tu di mizgeftê de qwîna xwe nîşanî Cemaetê bidî.

Mele dibêje, "heşa heşa, qe tiştek wisan dibe!"
Jinik:
“- wele tu dizanî” û dike biçe malê. Mele bi milê wê ve digire, dibêje; “Mele Qurbana te be canê! Ka şertên xwe yên din jî bibêje.”
- Tu yê roja înê ewkê xwe jî nîşanî Cemaetê bidî.
Mele dîsa soro moro dibe lê, dibîne ku dê jinik ji dest biçe, bi dengekî ricifok dipirse;

“êêê, ê sêyemîn?”

- Tu yê wî karî li ber çavê mêrê min bikî!
Mele dîn û har dibe. Jinik baz dide diçe malê. Rojek mele nimêja xwe diqedîne. Wek her roj, gundî dixwazin bi mele re hinek sohbet bikin; lê ew rûyê xwe tirş dike, bi mehde û mirûz xwe dide quncikekî mizgeftê, bi tena serê xwe rûdinê. Cemaet li ser serê wî dicive. Yek jê dipirse;
“ mele bi te xêr e, çima bihna te teng e?”

Ew biskek difikire, paşstûyê xwe dixurîne, axînek ji nav dil û kezeban dikişîne û dibêje:

“ Heyra, ez ji fesadiya gundiyan êdî ji canê xwe têr bûme. Bêwîjdanan gotine, mele qwîna xwe naşo!”

Bi dengekî kelogirî dilorîne, xwe li dîntiyê datîne, şal û derpê dide jêr û qwîna xwe dide ber gundiyan û ji wan dipirse :
“ Bo xatirê Xwedê lê binêrin, ew şûştî ye yan na?
*** 
 Çend roj bi ser de derbas dibe. Cemaet bo nimêja înê di mizgeftê de civiyaye. Mele li ser kursî waez û nesihetan dide. Gotina xwe vir de wê de dibe tîne, dîsa tê ser fesadî û şeytaniya gundiyan û dibêje:

“ Gundîno, ev paşgoyî û fesdiya hin merivan êdî ez ji canê xwe bêzar kirime. Xwedê mala wan xera bike, der heqê min de îja gotine mele ne sinetkirî ye... Bo xatirê miriyên xwe, ka binêrin ez sinetkirî me yan na?” 

Bi vê yekê şertê duyem jî tîne cih...
*** 
 Di ser de mawekê derbas dibe; rojek havînê dîsa bo azandanê derdikeve ser banê mizgeftê; dibîne ku jinik û mêrê wê li ser xanî ne. Jinik hiriyê dawdişîne, mêrê wê jî li kêlekê...
mele ji nişka ve diqîre deng li mêrê wê dike :

 “-Bê namûsê kurê bênamûsan, wa ye mêrê xelkê li ber çavê te jina te avêtiye erdê, rezîl dike!”

Camêr bê hemdê xwe vediciniqe li jina xwe mêze dike , dibîne ku tiştek wiha tune, bi dengekî bilind li mele vedigerîne;

 “ Mele te aqilê xwe zayî kiriye? Jina min wa ye li ber çavê min e!”

Mele dîsa diqîre: “- Lawo, bi sê telaqan ji vir wisan dixûyê. Heke ji min bawer nakî were vir, bi her du çavên serê xwe bibîne.”

Zulam pirî meraq dike, bi ya mele dike. Ji ser xanî peya dibe ku derkeve ser mizgeftê û mêze bike ka ji wir çawa dixûyê.

 Mele di cih de xwe ji ser mizgeftê davêje xwarê û bi lez û bez diçe cem jinikê,  jê re dibêje; “ wa ye mêrê te li me mêze dike” û ji nişka ve wê davêje erdê û dikeve ser...

Mêrê jinkê li ser banê mizgeftê dibîne ku mele bi jina wî re karê bênamûsiyê dike, dîn û har dibe, heta Xwdê dayê bi kerb diqîre:
 “- Mele, mele! Xwedê te şaş kiriye; tu çi dikî?

Mele berê xwe didê, dibersivîne:

  “- Kurê kerê, ma min ji te re negotibû ji wir wisan dixûyê!” 

 Mamoste Marûf

EZ ÇAWA 4Ê GULANA 1961’AN Jİ DAYÎKA XWE BÛM?

  Salên salixa ji dayîkbûna min didin, salên bi cih kirina serweriya komarê bû.   Ji Enqereya kambax wêdetir demokrasî û azadiyeke nîvçe, li...

Nivîsên zêde hatine xwendin