Tirkî nizane; bi dar de bikin!

Ahmet Süreyya Örgeevren, serdozegerê (baş savcı) dadgeha (mehkeme) Îstîklalê bû. Ev dadgeh piştî tepeserkirina serhildana Şêx Seîd Efendî, di sala 1926’an de li Amedê bo darizandina kurdan hatibû damezirandin û bi dayîna biryarên bi lez û bez ên îdamê nav û deng dabû.

Bîranînên Ahmet Süreyya Örgeevren, di salên 1960’an de di rojnameya Tirk ya bi navê “Dunya” de tên weşandin û di wan de qala bûyerên pir dilsotîner, pir trajîk, pir balkêş tên kirin.

  “ Rojek ji kurdan xortekî qemerê egîd anîn dadgehê. Ew peyvek be jî Tirkî nizanibû ku bersîv bide, xwe biparêze. Dadger (hakim) bi hev şêwirîn û cezayê îdamê dan wî ciwanî...”

Hincet û sedema îdamê ecêbek kesnedîtî bû:

“ Xêra kesekî tirkînezan nagihîje welat, lewma îdam...” 

Ew gotina xwe weha didomîne:

“Di heman şevê de  lawik birin û bi dar de kirin !”

Paşê,  dike nake  kuştina neheq a wî xortî ji ber çavên serdozger naçe û weha dibêje:

“Li Dagkapiyê otêlek piçûk a bi navê Yalova hebû. Ez li wir dimam. Çawa ku bi xew re çûm, ew lawik ket xewna min; bi qirika min ve girt; bi Tirkî bi ser min de qêriya û got;
te çima hîşt ez bêm îdamkirin?

Heta sibê du sê caran weha hat û çû. Hindik mabû ez dîn bibûma...

 ***

Serê sibê çûm dadgehê û min ji hevalên xwe yên dadgeran re got: 

“Biraderino, heger em  bi ya we bikin û Tirkînezanan bi dar de bikin;  gere tevahiya Amediyan, ew jî têra me neke, gere em tevahiya Rojhilatiyan bi dar de bikin. Ma em bo cezakirina sûcdaran nehatine vir!” 

Min di xwena xwe  de çi dîtibû ji wan re jî got.  Mazhar Müfit û dadgerên din gotin; ‘ev karê me ye, çi ji te re.’ Min serdozgeriya xwe kir bîra wan. Em pevçûn. Min û wan bi nivîsên şîfrekirî giliyê hevûdu kir. Hefteyek şûn de ev telgraf gihîşt ber derstê min:

“ Serdozgerê Dadgeka Îstîklalê, Ahmet Süreyya Beg:
Armanca me pelixandina serê tevahiya Kurdan û heta dawiyê anîna koka kurdparêziyê ye. Bi hevalên xwe yên dadger re li hev werê û bi wan re şêwra xwe bike yek. Tême çavên te.”

Serokwezîr

İsmet İnönü

 

Ma îro jî ne weha ye?  Ew Kurdan ji ber tirkînezaniyê bi dar de nakin lê, ji birçîna dikujin.
Ka bînin hişê xwe; hûn "bê Tirkî" dikarin zikê xwe têr bikin?

                                                                         Mamoste Marûf