HDP, te çi kir...!

Kurtedîroka Siyaseta vî welatî

Li ser Erdê Împaratoriya  Osmanî ya pirnetew û pirwelat û pirol û pirpawerî, tevgera pêşî ya siyasî Komeleya Îtihat Terakkî ye.(1889)

Bi geşbûn û belavbûna wê ya di nav gel û kadroyên dewletê re,  tevgerên dijberên wê û yên li ser şopa wê yek bi yek şîn bûn. Bi damezirandina Komara Tirk a hişkneteweperest, hişksekûler û dîktatorî re çi nepenî çi eşkere hemû partî û tevger wek dijberê wê an alternatîfê wê derketin qada siyasete lê, rastgir dibe çepgir dibe ti yek di rastiyê de li ser hîmê  dijbertiya dewleta yekperest a li ser neheqî û zilam li gel û bawrerî û çînên bindest hatibû lêkirin nehat damezirandin. Di sed salên dûvdirêj ên dîroka siyaseta vî welatî de  ti yek bo wekheviya gel û baweriyan projeyeke rasteqîn, pêbawer û realîsta  neda ber gel. 
Partî pûrtiyên alernatîfên Îttihat Terakkî yê jî an neteweperestiyeke  ji ya wê jî tûjtir, an sosyalîzmeke teqlîdker û totaliter a yeknetewperest, an kapîtalîzmeke bi Misilmantiyê nixumandî ya dîsa yekneteweperest û yekçînperest parastin.
Pergala Komarî(?) ya bi yek partî, sala 1946an bi zora dewletên kapîtalîst mecbûr ma  demokrasiya pluralîst(?) pejirand û rê li ber damezirandina partiyên siyasî vekir.Çend wekîlên CHPê, yên Îttihatparêz jî di nav de, Partiya Demokrat (DP) hat ava kirin. Ew jî wek CHPê yeknetewperest, yekbawerîperst û yekçînperest bû. Demokratbûna wê  ji qadroyên xwe re dîtina derfet û vekirina qadeke siyasetê pêk dihat, ev qas…!

Bi darbeya leşkeri ya 1960an re, ji tirsa di nav gel de geşbûn û xurtbûna daxwaziya azadiyan,  rê li ber Pariya Demokrat jî hat girtin lê, hezkî bibêjin Îttihat Terakkî, hezkî bibêjin dewleta kûr , xwediyê vê dewletê, berjewendî û berdewamiya dewleta xwe di demokrasiyeke qelp de dîtin. Îcar pergaleke bi du partî ya navê plûralîzm(piranîparêzî) lêkirî dan ber gel. Di salên 70yî, li seranserê cihanê bi geşbûna siyaseta çep re,  Îttihat Terakkî (CHP) îcar ket dilqê partiyeke çepparêz. Partiyên ( Di rastiyê de partiyek) xwedêgiravî dijberê wê jî (DP, paşê AP, pştre ANAP û DYP, niha AKP)ji wê rojê şûnde tizbî dan destê xwe û xwe wek rastgir û parêzker, lîberal demokrat nişan dan.

Ev sed sal e, li vî welatî, bi mabesta bibin alternatîfên  van du partiyan bi sedan partî, komale, saziyê sivîl hatin damezirandin lê, hema bigire ji ti yekê re qad û derfeta siyasetê nehat hîştin; ew an hatin girtin, an bi destê dewletê li ber çavê gel hatin reşkirin, an bi bendava dengan, bi çavtirsandin û şantajê, an tehdîtkirina fînansoran hatin girtin. Yên li ser xwe mabûn jî, bi konektiyeke mezin  bi du du partiyan yekê ve hatin zeliqandin û helandin.

Xefik û dafik û kumpas weha dişuxulî: Dema aliye rast xurtir dibû çavê hilbijêrên çepgir û sekûler ditirsandin: Wa  faşizm-şerîet tê haaaa…! CHP bi dile we nebe jî dijberê wan e, werin bikevin bin baskên wê. Partiyên çepgir û sosyalît ên hêj hûrik, hêj bi firê neketibûn  mecbur dihîştin hevkariya CHPê bike. Neke jî ne xem bû. Dilxwazên wê ji tirsa faşîzmê jixwe beriya wan diçûn diketin nav refên CHPê û partiyên çep ên alternatîf û her marjinal diman, qasek şûn de çem û çem diçûn…

Dema  parîkî pûrt bi aliye çep ve dihat, xurt dibû îcar dora qira partiyên rastgirên alternatif  bû: Komînîzma Xwedê pêxembernenas tê ha…! Bi ser de namus û telaq jî nizane. Bi ser de dest datîne ser xanî  û zevî û mêrg û dikan û dezgehên we jî…! Bi wê jî namîne welat û ala jî ji dest diçe…!  Werin li dora  AP, ANAP, DYP, AKP bicivin…!

Resim yazısı ekle

Aqûbeta partiyên çepgir dihat serê yên rastgir jî…

Û bi vî awayî heta sala 2012an dewlet û pergala xwe ya yekperest kaş û berkaş anîn.

Belê, sala 2012 HDP hat damezirandin. Tevgera Kurd dev ji paradîgmaya xwe ya berê, ya  hemû gel û çînan bi têra xwe hembêz nedikir berda û li ser hîmê wekheviya gel û baweriyan, serdestiya kedê, azadiya jinê, parstina xwezayê(ku em bi kurtasî dibêjin modernîteya Demokratîk)  rêyeke nû da ber gelê Kurd û hemû gelen Tirkiyeyê. Armanc bi kurtasî ev bû: Bo Tirkiyeyê demokrasiyeke radîkal, bo Kurdistanê xweserî.

 HDP bi vê bîr û bîrdoziyê tevlî hilbijartinên 7ê Hezîrana 2015an bû û serkeftineke pir û pir mezin bidest xist: %13.12 deng, 80 wekî...!

Piştî vê hilbijartinê Adîl Gûr encama lêkolîneke balkêş weşand: HDP, çi rastgir, çi çepgir, çi Kurd çi Tirk, çi bawermend çi sekûler ji her kesî deng stendîbû. 

Ya herî balkêş %23.9 ciwanên di bi 23 salî re gotibûn, em ê jî siberojê  dengên xwe bidin HDPê. Bi vê rêjeyê HDP bubû partiya 2. a Trikiyeyê... 
Belê HDP êdî  alternatîfa sêyem a li dijî desthilatdariya TRê bû. Ew ê siyaseta  sed salî ya durû û qelp serobino bikira. Lê zebaniyên dojehê bi vê geşbûnê hesiya; divêt bo têkbirina wê tiştek bihata kirin...!

Dawî li pêvajoya aştiyê anîn, şerrekî qirêj ê li wî welatî kesnedîtî, kesnebihîstî dan destpê kirin. Berxwedana li bajaran kirin mahne, bi sedan ciwan kuştin, bi deh hezaran siyasetmedaran dîigirtin, bi sedan saziyên sivîl girtin. Gel bi zext û pest û pêkûtiyeke bêhempa  di qula derziyê re hat derbaskirin.

 Ya balkêş ew bû ku bi birîndarî be jî HDP li ser xwe hat hîştin.

Çer hebe ew ê mecbûr bimîne, xwe bi partiyekê  vê pergalê ve bişidîne û xwe wek partî pûrtiyên berê kirin, bişibe  wê û ...

HDP çima, çawa rêya xwe şaş kir....?

Bêguman sedema guhertina paradîgmaya siyaseta Kurd Tirkiyeyîbûn û desthilatdarî bû. HDP vê erkê dabû ser milê xwe lê, ji ber ku qadroyên wê gelemperî an ji siyaseta çepê Tirkan hatibûn, an jî ji Kurdên ji bujûvaziya biçûk a Kurd a piranî di karên dewletê de, di sendîkayan de bi çepgirên Tirkiyeyê re rabubû rûniştibûn û di bin bandora wan de mabûn pêkhatî bû. Lewre jî  zehmetiya  întibaqkirin û sepandina paradîgmaya nû didît. 
Çepê Tirkiyeyê ji Partiya Komînîst a TRê vir de ti car desthilatdariyê wek hedef nedabû ber xwe. Zimanê gel bikar neanîbû. Bi qadroyên biçûk, di nav ciwan û ronakbîran de wek komaleyeke siyasî, an klûbeke ramanî, an sendîkayeke ji kedkarên dilxwazên xwe pêkhatî  xebitîbû. Tim û tim reaksîyoner bû. Bêyî projeyeke xwecihî ya gorî şertê civakê biafirîne rêgezên Marksîzmê yên jiberkirî dida ser hev û  dijberiya faşîzmê dikir. HDP jî li ser vê şopê çû û gelek caran ev xeletî dubare kir. Gelek caran hedefa û pêwîstiya deng stendina ji rastgiran paşguh kir, di çepgiriyê de bi partî pûrtiyên hûrik ên hevsar ji serî avitî, diya li ser guhekî re ket ber qayîşê.  Wekî tekane faşîst AKP  be, wekî xwediyê dewletê ew bi serê xwe tenê be, wekî pergala yekperest sed sal e wê  tenê biparastibe, " faşîzma AKPê",  "dewleta AKPê, artêş û polêsê AKP"ê rexne kir. Bêyî bibe alternatîfa wê, ji serokê wê tenê re got " em te nakin serokdewlet"... 
Digel vê xeletiya mezin HDP,  bi xêra lêgerîna gel a alternatîfeke rasteqîn a dijberiya pergala kapîtalîst û yekperest  a xwedêgiravî bi du partî",  ji hemû derûdor û gel û çînên vî welatî deng stend û di parlemanê  de bû partiya sêyem.

Hezar heyf û koranî,  beriya hilbijartinên 31ê Adara 2019an, HDP  xeletiyên çepê Tirkiyeyê ya sed salan dubare dike,  di dêvla xwe wek alternatîfa desthilatiyê, wek alternatîfa pergala kedxwur û yekperest nîşan bide, bi hemû derfetên xwe li Tirkiyeyê CHPê wek alternatîfa AKP û faşîzmê derdixe pêşberê gel...

Bi serkeftina CHPê kê têk diçe...? 

CHP ji roja damezirandinê heta îro, mafên gelê Kurd li aliyekî, wekheviya gelan jî ticar  neparastiye. Kîngê navê gelekî hatibe rojevê, bi gotina "em dijî siyaseta nasnameyê ne" derî li gelan û li mafên wan ên xwezayî girtiye. îro jî  ji siyaseta xwe ya yekperest bihostek nehatiye xwarê. Bi ser de ev sed sal e xwe li cem çîna kapîtalîst bi cîh kiriye.

AKP bi hevkariya MHP re dev ji siyaseta xwe ya umetparêziyê ya "heta niha, bi şermokî be jî  wekheviya gelên misilman û sunî  diparast"  berda û li dijî Kurdan şerekî qirêj yê herî mezin ê van salên dawîn da dastpê kirin.
HDP, li hemberî vî şerî,  di di dêvla sebir û berxwedanê, têkbirina AKPê kir armanc. Çapemeniya nêzîkî wê û ya çepgirên nêzî wê çi eşkere çi ji bin ve dengên HDPê yên metropolan ber bi CHPê ve diherikînin.
Êvara 31ê Adarê, çawa ku encama hilbijartinê xwiya bibe, wê bê dîtin ku dengên AKP-MHPê an wek xwe maye, an zêde, an tiştek kêm,
dengên CHP-İYİPARTİyê çend puwan zêde,
dengên HDPê ewqas kêm bûye.
Ev encama têkçûna  HDPê  ji aliyê AKPê ve weha bê şîrovekirin:
"Me terorê têk bir, lewre dengên HDP daketiye. Navnîşana hemwelatiyê aştîxwaz û yekîtîxwaz AKP ye..."
CHP ya qaşo demokrat jî wê ji serkeftinê para xwe bistîne:
" Bêyî siyaseta nasnametiyê bikin, bêyî mafê Kurdan bidin ser zimanê xwe, me dengên Kurdên metropolan stendin, navnîşana yekîtiya Tirkiyeyê CHP ye..."
Gelo HDP bi rêjeya %4,5-5.00  dengan çi peyam û hêz û moral û hêvî  bide Kurdan û gelan û şoreşgeran û bindestan...?
HDP, li hemberî propagandaya "HDP û CHP" yek e" ya medyaya Tirkiyeyê ya hema bi gişkî di destê dewlet û AKPê de ye, êdî bikaribe  ji rastgir û oldarên vî welatî yên derbxurên CHPê (herî kêm %60-65ê hilbijêran) deng bistîne...?
HDPya him bo gel û bawerî û çînen ev sed sal e li dûv rastgir, kevneparêzan diçe  , him bo yên li dûv CHPê diçe nebe hêvî, xeynî Kurdên şiyar û serwext ji kê deng bistîne...?  


Bi ya min HDPya xwe nêzîkî CHPê nîşandayî,  wê nikaribe ji CHPyiyên dilsarên siyaseta partiya xwe jî,  ji AKPyiyên ji neteweperestî, ji kedxwurî û bertîlxwuriya wê  tengezar jî deng bistîne; ji ber ku hilbijêr êdî polîtîkayên HDP û CHPê wek hev nebe jî,  nêzîkî hev bibîne, wê dengê xwe bide partiya mezin a îhtîmala desthilatdariya wê heye...  Bi gotineke din pergala bi du partî ya sed salan dîsa bikeve meriyetê.
Aliyê din ve,  bi sed hezaran Kurdên dilsarên paradîgmaya nû ya "Tirkiyeyîbûnê" lê, ji ber hêviya desthilatdariyê û hatina demokrasiyê deng didan HDPê jî, ji xwe re li rêyeke din bigerin.

Eniya Demokrasiyê kê ye...?

 Kes û derûdorên dilxwazên hevkariya CHPê, di serî de gotin; " li gelek deveran di dêvla nîşandana namzetan, em ê piştgiriya eniya Demokrasiyê bikin.
Ev argûment sosretiyeke mezin e û  ji binî ve pûçkirina projeya HDPê ye.
Ma HDP bi xwe wek eniya demokrasî û azadiyê derneketibû qada siyasetê...?
Ma me sibeh êvar nedigot, HDP ne tenê partiya Kurdan e, di nav dede hemû gel, hemû rengên şoreşger, her cûre demokrat,  hemû bawerî cih digire....?
Aniha em CHPya nasyonalîst û İYİPARTİYA nijadperest û çend partî pûrtiyên hûrik ên çepgir wek  eniya demokrasiyê nîşan didin..
Sibeh em dîsa biçin ser sandoqê, em ê çawa bibêjin ew jî wek AKPê faşîst û kapîtalîst in...?

Gelo Tirkiyeyîbûna HDPê wê derbeke çawa bixwe?

Me li jor, di mijara "Eniya Demokrasiyê" de jî qal kiribû, HDP bi îdiya "li Tirkiyeyê lêkirina eniya demokrasiyê û di bin sîwanekê de komkirina hêzên demokratîk" hatibû damezirandin. Ev yek jî kurtasî bi têgeha "Tirkiyeyîbûn" hat pêşkêş kirin û fêmkirin. Heta niha jî ji aliyê rayedarên HDPê ve li dijî vê armanc û îradeyê perspektîfeke nû pêşkêşî gel nehatiye kirin. Bi ya min, bi biryara li xeynî Kurdistanê û "bajar û bajarokên Kurd lê zêde" piştgiriya dijberên tifaqa Cumhûr (AKP-MHP) berê HDPê dîsa da Kurdistanê. Jixwe di serî de partî pûrtiyên dewletê yên yekperest nedixwestin HDP bibe partiyeke Tirkiyeyî û hişmendiya azadiyê di nav gelên din ên Anatoliyê de jî belav bike, wan jî şiyar û serwext bike. Tirsa ji pêvajoya aştiyê ya  CHPê û ya Tirkomisilmanan ev bû. Sedema bi destê AKPê têkbirina pêvajoya aştiyê  dîsa ev tirs û tatêl bû.

Bi biryara piştgiriya dijberên AKPê, bi ser de tifaqa bi gelek partî û saziyên Kurdan ên heta niha dijberên HDPê, firsendeke mezin da destê van  xêrnexwazan. Ew ê sibetira hilbijartinê ew ê nexşeya Kurdistanê ya bi şaredariyên HDPê deqkirî, bi bi rengê xwîna sor-gevez boyaxkirî bixin qula çavê gelan û bibêjin "Kerem kin, ha ji we re HDP'ya Tirkiyeyî...!" 

BDP çima tevlî hilbijartinê nebû...?

Em van metirsî û xeletiyên malkambax û ocaxkor bidin aliyekî, qenebe li Kurdistanê wek cara berê BDP biketa hilbijartinê. Qenebe me bigota HDP ne partiya Kurdan e û ew biryarên xwe bi serê xwe distîne. Hevalan ev yek jî nekirin. Bi lez û bez, bêyî analîzên hûr û kûr bikin, bêyî guh bidin gotin û şîretên xêrxwazan, bêyî di nav gel de anket û lêkolînan bikin biryareke weha stendine. 

Bi Kurt û Kurmancî encam:
1) HDP, bi biyrara alîkariya eniya Kemalo-Faşît hêviya hilbijêrên xwe jî, hêviya CHPyiyên ji nijasperestiya partiya xwe dilnerihet jî, hêviya oldarên ji bêûjdaniya AKPê aciz jî kuşt....

2) HDP bi faşîzma kesk ve rûbirû ma, li ber xwe neda û ket xefika pergala TRê ya bi du partî. Ango xwe radestî faşîzma Îtihat Terakiyê kir.
Em ji vir şûn de, di kesayetiya Kamer Genç de ji "piraniya Kurdên Elewî yên 80 sal in bi CHPya Kemalîst ve zeliqîne" re çi bibêjin.?
Em ê ji îro pê de ji oldarên ji nefreta CHPê ketine nav partî pûrtiyên umetparêz û nijaperest re çawa bibêjin ti eleqeya HADPê û CHPê tine..?

Gotina dawî; pergala bi du partî ya TRê êdî derizî bû, parçe bubû gel wek: 1-Îslamparêz û neteweperestên Tirk ên yekpererst. 2-Tirkên Kemalîst û sekûlerên yekperest. 3-Kurd, Tirkên şoreşger û xwedîwîjdan, nasname û bawerî û çînên bindest û hemû dijberên pergala yekperest.
bubûn sê şax û sê enî lê, hezar heyf û koranî, xeletiyên HDPê gihîşt hewarê û dîsa pergala bi du partî li gel ferz kir.