Kop li ku, Tîlo li ku?

15 Berfanbar 2009 Li Kopê mirovekî(?) bêbext û xwefiroş îro, devê tivinga dewletê bi gelê me yê xwedî şeref û heysiyet ve girê da û du canê me şehîd kir, çend kesan jî birîndar… Ez li vî cinawirî lanet tînim. Serê gelê me sax be. Xwedê sebrê bide me hemiyan… Bi vê mabestê dixwazim çend gotinên din jî bikim. Gelê Kurd, her çiqas bi hezaran salan bê dewlet mabe jî, li ser axa xwe azad û bê minet jiyaye. Ên bajarî bi îlm û îrfana xwe bi bazirganiyê, koçerên meyên canik û camêr jî li çiya û zozanan bi sewalvaniyê debara xwe kirine. Niştecih dibe, Koçer dibe her dû serî jî xwedî taybetmendiyeke neteweyî ya hevbeş bû; Bext! Çi Ereb, çi Ermen, çi Tirk, çi Ecem, çi Qeraçî heta ku li namûs û şerefa wî bi çave xerabiyê mêze nekiribe, kurd, li hemiyan xwedîtî kirine; ji hevûdu bêhtir wan dane ser seran û ser çavan; li gundekî an li bajarekî yekî nezan li xerîbek pest û pêkûtî kiribe tev bi yek dengî li ber rabûne û di ber biyaniyan de carinan ji hev û du mêr jî kuştine. Min di jiyana xwe de bi dehan caran şahediya bûyerên bi vî rengî kiriye. Di hatin û bicihbûna tirkan a li Anatoliyê de ev tahbetmendiya kurdan rolek mezin leyistiye. Dîsa di sedsala 19’an de Çerkez jî ji ber Ûris reviyan û xwe avêtin nav kurdan. Kurd li jî wan xwedîtî kirin û nan û av û koxên xaniyên xwe bi wan ve parve kirin. Piştî serhildana 1925’an malbata Şêx Seîd Efendî û bi sedan şêx û meşayîxên Kurdan ji welat hatibûn miştexîkirin. Heta darbeya leşkerî ya 1960 an jî dewleta dagirker kîngê firsenda xwe bidîta şêx û axa û malmezinên Kurdan ber bi Anatoliyê ve nefî dikir, ên mayî jî bi destê muxbîr û cendirmeyan di welatê wan de dikir hêsîr û dîl û reben… Axa û malmezin li alîkî, gelê Kurd xwedî kevneşopiyeke civakî ya ew qas ecêb bû ku bê şêx nikaribû îdare bikira! -Bê şêx bêder li erdê dima: ji ber ku kes tunebû para şêxan veqetîne û bibe. - Zikat para wn bû; birên(kerî) pez û bizin û dewaran ên “bê zikat” hil û heram bû… -Sebra ehlê terîqên me bê ders û bê wird û bê zikir nedihat… Dawiya dawîn kî bû sebeb, çawa bû ez jî, mezinên me jî pê nizanin; bi qewlê serhediyan, piştî serhildana Şêx Seîd, piştî ku ew bi zar û zênç bi kofî û kulfet hatin nefîkirin, ji welatê jêr, ji Tîloyê, bi sedan şêxên(?) Ereb rapelikîn çiya û zozanên Serhedê û hatin li gund û navçe û bajaran bi cîh û war bûn. Ew ji yên berê bi hunertir bûn: Di qereqolan de qumqandar qedrê wan dizanîbûn. Ew gelek caran gundiyan ji nav dest û lepên leşkeran xelas dikirin. Di kar û barên fermî de jî jêhatî bûn. Bê pirs û bê sual, digotin selamûeleykim û diketin cem walî û qeymaqaman. Tu rayedar gotineke wan nedikir dudo… Ew gund bi gund digeriyan, xêra xwe (?) zarokan jî sinet dikirin. Ew qaşo tiştek daxwaz nedikirin lê, bi Kurda dizanibûn ku di nav xwe de wiha dibêjin; Kuro, ma Xwedê te şaş kiriye, bi erdê ve kaş kiriye? Şêxê bimbarek destvala tê vexwendin û birêkirin! Agir ser me de dibare, agir! Bi vê baweriyê di ser wan de pez û dewar, rûn û penîr dibarandin. Ew seyîd bûn(!); bi xwe digotin; “ em ji doxîna Pêxemberê Axir zeman in” Di ser de ew, di nav xwe de, wek bilbilan bi Erebî jî diaxivîn! Kurdên me yên serhedî, çêr û dijûn ne xem bû, bi bihîstina Erebiya wan diketin cizbeyan! Di nav çend salan de ew bi tevahî dewlemend bûn. Bi şêxtî û seyîdtiyê jî neman dest bi bazirganiyê jî kirin. Pez û dewar û hirî û qelî û penîr û toraq û genimê gundiyan bi perekî bê qîmet, pirî caran di dêvla nivişt û teberikan de ji gundiyan stendin û birin firotin Tîloyîyên Stenbolê. Him bi xwe kar kirin him jî “emê” yên wan… Bi Tevgera Azadiyê re dewrana wan di ser serê wan de wergeriya. Kurd hêdî hêdî tekoşer û welatparêzan kirin şûna seyîd û şêxan. Kî pê re xayîn be, neyarê gel be, doza mafê wî neke, dike xwe li pêxembertiyê jî dayne, êdî rû neda wî. Pûşê Tîloyîyan derket holê. Ew hew dikarîbûn xwe veşêrin… Bi piranî bûn alîgirên Turkeş, hinek jî Xwedê giravî umetparêz… Gelek ji wan ji Serhedê reviyan. Ew niha çi dikin? Bi qasî ku ez dizanim, yekî mayî, li Kopê gule direşîne; ê çûyî, ew ê bi navê O.Vural jî, li Enqereyê çêr û dijûnan vedirişe ser Kurdan. Xwedêyo tu qebûl nekî! Mamoste Marûf