Qûn tazî; tembûr dixwazî...

Kurd divê li ser dîroka nêz a Dewleta Tirk pir hûr û kûr rawestin. Wê ew, tê de rastî bi hezaran ecêbên kesnedîtî werên û polîtîkaya “Dewleta ebed mudet” a wan baştir fam bikin.

Nivîsa Xidir gewîş a li tenişta Kebanê pêşniyariya Las Vegas’ê dikir min jî di Rojnameya Tarafê de xwendibû û tê de tu tiştek xerîb nedîtîbû; jiber ku ez di wê baweriyê de me ku, “projeyên qirêj ên dewletê” li seranserî Tirkiyeyê û Kurdistanê ji berê berê de jixwe berdewm e... Lê bihna hin rewşenbîrên me bi vê pêşniyarê pir teng buye û hêrsa xwe di serê Xidir de dane der...

Va ye ez çend mîmûneyan ji kirinên dewletê didime we;

Beriya avakirina Bendava Kebanê, bi sed hezaran donim erdê gundiyan hatibû îstîmlaqkirin. Gundiyên Kurdên xizan û belengaz, di ber eraziyên xwe de ji dewletê bi mîlyonan lîra pere stendibûn. Bi rastî jî pereyekî mezin dabûn... Hin kes wê bêjin ev yek xêra Xwedêye, ser wan de barî ye.

Gelê me yê nezan jî wisa digot. Xalê Şêx Elîrizayê Septîoglî, wan rojan gund bi gund digeriya û ji murîdê xwe re pesnê Siloyê gavan dida û digot; geşbûna dînê Mihemed jî, dewlemendiya miletê me jî bi AP’yê(Partiya edaletê ya piştî darbeye 1960’an hatibû sazkirin) pêkan e!

Dibe ku ew rebenê xwedê, ji nezaniya xwe, bi dilê xwe yê sax van gotinan dikir. Ma rebeno, xefik û dafikên ku “Dewleta Ebed Mudet” dabû ber wan ji ku bizanibûya!

 

Werên guh bidin îja çi bû, çi nebû:

Mirîdên Şêx, ên rojeke de dewlemendî bûyî, bi tevahî gundî bûn...

Hê gundên xwe valanekiribûn ku bi mîlyonan pereyê girêdayî gihîştibû ber destê wan...

Ew nizanibûn ka bi vî pereyî çi bikin? Pîşe tune ye, ji bazirganîyê fam nakin, dewlet di şûna eraziyên wan de ax jî nedabû wan?

Ew ku de herin, çi karî bikin, şaş û mat mabûn ku...

Hema di wê demê de, çawa bû kes hê jî pê nizane, di Elezîzê de bi dehan pavyon û, kulûbên şevînî û malên randevûyê û qumarxane vebûn û gihîştin hewara wan bê war û bê karan...

Elezîz nava çend mehan de veguherî Beyrûda rengîn...

Mirîdên şêx jî bubûn wek prens û şeyxên Ereban... Kêf kêfa wan bû. ji xwe re di guhê Elezîzê de bi çend quruşan koxên xanîyan stendin; kofî û kulfet, zarok û zênçan avêtin binî; bi şalwarên xwe yên Qerejdaxî û û şewqeyên xwe yên şeş koşe berê xwe dan van warên kêf û evîn û teralî û zexeliyê; bona jibîrkirina derd û kulên dinyaya derwîn...

Pereyên xwe li van deran rijandin, xerckirin, xwarin, xilaskirin çû!

***

Mînakeke din, ji dîroka nêz a dewleta ebed mudet: Ji zarokatiyê heta xortaniyê jiyana min di navçe û bajarên Ege’yê de derbas bubû. Piştî darbeya leşkerî bû nesîb, ez çûm Kurdistanê. Xizanî, bêhêvîtî, ji hevûdu bêbawerî, tirs û xofa li ser gel, di kolanan de piraniya leşker û polîsan pir bala min kişandibû.

Roja min a ewil, ber bi êvarê, seba temaşekirina nûçeyan ez çûm qehwexaneyeke .

Piştî nûçeyan min hey dît xwediyê qehwexaneyê filmeke pornografîk avêt vîdeoyê!

Ji zarokên 9-10 salî bigire heta mêrên mezin, kursiyên xwe bi pêş de dan û çavên xwe kutan ekran; bê xem û bê xof lê temaşe dikirin ! Xwedêyo ev çibû! Ez di cih de ji wir derketim û ketim yeka din. Ew jî wisa... Yeka din, yeka din... tev jî wisa...

Piştî çend mehan ez li vir çavnasî bûm û min ji astsûbayekî pirsî: “ Hûn çima pornografiya li qehwexaneyan asteng nakin?

 

Min di jiyana xwe de li Manîsa û li Balikesîr û li Aydin’ê tiştek weha nedît...”

- Miletê vir bêexlaq e. Dev jê berde... Heta dibin terorîst bila bi seksê bilîbin, çêtir e...

Mînakek din; li hemî bajaran binêrin; navendên fihûşê li ku ne?

Çend nimûne li min; ên din hûn bibînin; Kerxaneya Stenbolê di taxa qedîm a Cihûyan de, hema bêje li tenişta Havraya wan e; ya Erzromê berê di nav taxa Kurdan de bû; niha nizanim li ku ye; ên din tev li taxên Qereçî û xizanan çêkirî ne...

***

Tiştek din; qumarxaneyên Tirkiyeyê çend sal berê, bi zora Dewletê bar kirin. Çûn kuderê? Qibris!

Çima ne Yozgat?

***

Çend sal berê bi destûra “emniyeta” dewleta ebed mudet, di Dêrsimê de bi dehan Xwedê giravî, restauran venekiribûn?

Di wan de bi sedan jin- Xwedê giravî wek garson- nedixebitîn?

Lê ji bextê wan re Şaredarî ket destê tevgera azadiyê û hêlîna wan xera bû, planên wan ên din jî ser de...

 

***

Gotina dawîn; Xidir Gewîş Dêrsîmî ye, gere baş bizanibe kux ev heştê sal e, dewlet dike di şûna ”karxaneyan” de “kerxaneyan” bide gelê me yê ji xizanî û ji birçîbûnê hal tê de nemayî, ji qidûman ketî...

Îjar Xidirê me jî rabûye qumarxaneyan ber me re dike...

Xidiro Keko, 50 sal berê li Kebana ku tu dibêjî bila bikin Las Vegas, me ji binî ve şêlandin...

Êdî me ne pere ye, ne pol e...

Qûn tazî, tu rabûyî ji me re tembûr dixwazî...

Çavên te birijin ey bêxwedîtî!

Hêkên ku, rast-derew, ji binê kevirê li jor ê

bi çivîkan neqişandiyê derketine

Ev wêne ji hêla xwendekarekî min ê kevin ve ji min re hatin şandin.

Gelek mirovên me ji xwe re kirine kar, li çiya û banî û zozanên Kurdistanê li pey zêran digerin... Kîjan kevir û zinar, ên “xwedî taybetmendiyên xwezayî û dîrokî ” li ber wan dikevin qet qetî, parçe parçeyî dikin.

Destê wan digihîje kîjan diwarên xirbeyan, wek xiltên kor heta binê hîman(temel) dikolin, hilwedişînin, serobino dikin...

Tu dibê qey bûne Cengîz û Tîmûr û bi welatê xwe ketine; kevir li ser kevir nahêlin; dirûxînin, wêran û wêrtas dikin... Ji bo xatirê Xwedê bifikirin, çavên xwe li seranserî Cihanê bigerînin hûn welatek evqas bê xwedî û stûxar dibînin ku dewleta- xwedê giravî - li serî alîkî ve, gelê xwediyê wî- dîsa Xedê giravî- alîkî ve bibin yek û bermahiyên wî yên herî giranbiha yên ji bav û kalan yadîgar bi bendavan; ew jî nebû bi bêr û tevir û geran û loman ji holê rakin?

Erdnîgariyek evqas bêsiûd û bê êxbal heye ku dîroka wê, şopên şaristaniyên wê bi destê ewladên wê bên paxişkirin û şûştin! Ev çi xezeb û bobelat e ser me de hatiye?

Ew her dû çivîkên li jor êdî tunene! Ew zinarê li jor; ew warê ku herdû çivîkên reben ji bextê xwe re bi hezaran salan e li ser koça xwe danîne, bi destê nezaniyê, bi destê çavbirçîbûnê, nan na wele bi destê talankeriyê hatiye hûr hûr kirin, parçekirin, ji holê rakirin... Ji binî jî-rast derew- ew her dû hêk derketine û- di ber wan de bimîne, ji zikê wan dernekeve- bûne para devê wan rawilan...

Di nav şert û mercên şer de xwediyên vî welatî, yên ji dil û can, firsenda xwe nedîtin ku bi têra dilê xwe li axa xwe xwedîtî bikin, bermahiyên dîrokiyên wê, berhemên devkî û nivîskiyên wê, dar û berên wê, teyr û tirûlên wê biparêzin û bêkêmasî ragihînin nifşên pêşerojê. Lê piştî aşitiyek bi rûmet divê em bi tevahî mil û zendên xwe badin û welatê xwe yê bi destê neyar û nezanan wêran û wêrtaskirî şên û aram kin. Têbinî:Ez rondikên çavan didim alîkî û ji hevalên dîroknas û arkeologan dipirsim; gelo ev bermahiyên kîjan gelî, kîjan serdemê ne? Ew çivîk ne teyrên tawus ên Êzidiyên me bin? Bi qasî ku ez dizanim di mîtolojiya Mezopotamyayê de teyr xwedî taybetmendiyeke pir mezin e. Ger we tu tiştek jê dernexistibe, ji kerema xwe re ev wêneyan rabighînin hin kesên pîspor; ka ew çi dibêjin? Bi ya min hêk ji binê wî kevirî derneketine; jiber ku ew dirufîn objeyên nû yên li atolyeyên kevirê seqî yên îro(atolyeyên mermeran) tên çêkirin. Mamoste Marûf mamostemaruf@yahoo.fr

Yadê! Dayê! Dayikê! Mama!

(Ev wêne çend meh berê li Stenbolê di dikaneke

kevnefroşiyê de ket ber destê min. Li paş wê

bi destnivîsek pir kevin “jinikeke Kurd li ber

şikefta xwe” hatibû nivîsandin. Bi ya min ev

wêne ji hêla leşkerekî dagirkeran ve hatiye

kişandin; jiber ku bi gorî mantalîteya dagirkeran

Kurd “şikeftmekanên hov” ên paşverû ne.

Gelên Kurdistaniyên din- bi taybetî Ermenî jî

wisan... Dagirker dikin Kurdan û ê din bi pêş ve

bibin, ji xerabiyê xelas bikin! Lê gava Kurdek li vê wêneyê mêze dike dîroka

nêz a Kurd û Kurdistanê di ber çavê wî/wê re

derbas dibe. Bîranînên wan ên bi êş û eleman,

bi hewar û qîrînên dê û bav û kalan barkirî û

di nav dilan de veşartî dibin rondik û careke

din xwe didin der. Mirov dixwaze ev dayîka li ser

kaxiz werê ziman; em lê bang bikin

û jê pirske, ka kê ye: )

Yadê, Dayê, Dayikê, Mama!

Jibo xatirê Xwedê tu bêjî; tu ji ber kîjan serdema bi êş û bi elem mayî? Tu ne xwîşka Şêx Seîdê Kal, ê li ber mizgefta Ûlûcamiya şewitî darvekirî bî û li ber xirbeyê mala xwe ya li Qolhesar a Xinûsê li benda cinazeyê wî yê pîroz hew mayî bî? Tu ne Bercûhiya jina Istepanê Daronî yê şoreşger; mamaya(dayîk) çar tixan(xort) û sê axçîkan(keç) ên bi destê leşkerên tirkan, bi tirpanan qet qet kirî, dûre bi mêrekî heftê salî yê talanker û xûnxwar re bi darê zorê mehrkirî bî? Tu ne ji Milazgirê, Gulperî ya kor a jina Xalê Evla yê ku bi dilê xwe kulfetên xwe hiştîbû çûbû Çanaqaleyê û ji tirkan re leşkerî dikir; dayika Eto, Sêvê, Gulî, hesen, Tajdîn û Serveto bî!Tu ne ew a jiber ku ji herdû çavan mehrûm bû di maciriya reş a 1916’an de di gundê xwe de bi tena serê xwe -bê ku bizanibe ew tev ji zû ve li serê çiyayan ji birçîna mirîne- bi hêviya vegera zarokên xwe sih salan li ber deriyê malê rûniştî mayî bî? Tu ne Xezala Dayika Xelîlê Qaso yê di çardeh saliya xwe de bubû şervanê Serhildana Şêx Seîd û piştî serhildanê di mal de di nav nivînan de razayî ji hêla leşkeran ve hatibû kuştin bî? Tu ne jina Zeynelê Hozatî, dayika Elî û Soro û Narê ya di 1938’an de di şikefta serdestê gund de li ser hev hatibûn kuştin bî? Ew a jiber vê yekê aqilê xwe zayî kiribû û bi tena serê xwe li ber diwaran mabû bî? Tu ne Gewrê bî? Dayika Evkerîm, Hîvê, Paşa û Gogê ya sêwî yên Serhildana Agirî yê bî? Ew jinika Diyadînî, ew a hemî mêrên gundê wê hatibûn kuştin, zarokên wê hatibûn sirgûnkirin lê ew xwe dabû erdê, kiribû eynat gundê xwe ne terikandibû... Tu ne Şarê ya Mereşî ya di 1978’an de sê kurên wê bi destê dagirkeriyê ve hatibûn kuştin; ên mayî ji Almanyayê bigire heta Avustralyayê jihev belabelav bûyî bî? Tu ne ew a bi hesreta dîtina zarokên xwe par ne pêrar mirî bî? Tu ne yek ji wan dayikên Sîlopi û Licî û Batmanî û Nisêbînî û Amedî bî? Ji wan ên bi hêviya hembêzkirina hestiyên zarokên xwe porên xwe sipî, çavên xwe kor, umrê xwe pûç, dikin bî? Mamoste Marûf