Derd û kula me, ziman û nasnameya me...

Hin rasti hene ku em tev pê dizanin lê pir ecêb e em wana wek baweriyên bingehîn napejirînin; nakin jiyana xwe ya rojane. Ez dixwazim ji wana çend mînakan bidim. 1- Temenên dewletan ji yên mirovan dirêjtir in. Di ser avakirina Meclîsa Mezin a Tirkiyê re 89 sal derbas bûn. Sazûmankarên wê tev mirin, lê ew hê dicihê xwe de sekiniye. 2- Dewlet xwedî proje û stratejiyên demdirêj in. Di sala 1924’an de gelên di nav tixûbên vê dewletê de bi gişkî hatin înkarkirin û tev wek tirk hatin hesibandin. Hemû guherînên ku bi navê “şoreşên Komarê” hatibûn bi navkirin jibo tirkîfîkasyona gelên din bû. Ev plan kurd ne tê de li ser gelên din ji sedî sed gihîşt armanca xwe. Merivên Ethemê Çerkez 80 sal berê rewşa îroya çerkezan di xwewna xwe de bidîta pê bawer nedibû. Ji bo me kurda jî Dewleta Tirk xwedî projeyek taybet a demdirêj e û dibe ku ev proje di dawiya vê sedsalê de biencam be. 3- Netew-dewlet jibo berjewendiyên netewan hatine sazkirin û hemû têkiliyên wan li ser berjewendiyan tên sazkirin. Paradîgmaya Dewleta Tirk li ser “hemû kes tirk in, hemû tişt jibo tirkan in”hatiye avakirin. Xeynî tirkan -mafê jiyanê jî tê de-tu kes ne xwedî maf e. Ger îro li hemberî kesên ku nabêjin em Tirk in komkujî û nefî ne di rojevê de be; ev yek bi hêviya “asîmîlîyekirina wan a di paşerojê de” pêk nayê. 4- Dewleta Tirk projeya afirandina neteweke bi navê “Tirk” e. Dewletek plûralist a wek Împaratoriya Osmaniyan, Dewletek Umetparêz a xwedî xelîfetê, yekîtiya gelên Rojhilata Navîn difirand û nedihîşt ku dewlemendiyên vê erdnigariyê bikevin destê Ewropiyên emperyalîst. Rêyek tenê mabû; afirandina netewek û dewletek tirk a berê wî ber bi Ewropayê ve... Weneziliyosê qumandarê Yewnanan di bîranînên xwe de dibêje: “Çawa bû ez tênegihîştim, Îngîlîzan di 1922 de, ji nişka ve dest ji piştgiriya me berdan û em li zozanên Anatoliyê bi tena serê xwe man” 5- Ziman nîşaneya hebûna netewan e. Ev rastiyek zanistî ye; lewma ne hewceyî gotinên zêde ye. Netewên din ên Anatoliyê bi wendakirina ziman hemû nirxên xwe jî pê re wendakirin. Îro li vi welatî Ermenkî û Romî ji tê de tu zimanekî zindî li ser xwe nemaye. Ez ev heyşt sale di dibistanên kêmnetewan de wek mamoste û rêvebir dixebitim; ew, zimanên xwe bi qasî Îngîlîzkiya xwendekarên lîseyên Tirkiyeyê dizanin. Êdî Ermenkî û Romî ne zimanê dayikê ne; ew bi xwe jî dibêjin “Zimanê me yê dayikê Tirkî ye; Ermenkî zimanê çanda me ye” Jibo kêmnetewên xaçparêz ol nîşaneya herî girîng a netewetiya wan e; jiber ku her civat xwedî dêreke taybet e, Kurdên şafî çima daxwaziya mizgeft û melayên şafî nakin, nakeve serê min. ( Ermenî grogeryen, Rom ortodoks in; lewma di heman dêran de îbadet nakin) Cudatiya olî di nav misilmanan de pêşî li ber asimîlasyona xaçparêzan digire; lê li Ewropayê bi taybetî jî Ermen, gilî ji asimîlasyonê dikin) 6- Dewleta Tirk jibo gihiştina armanca xwe polîtîkaya asîmîlasyonê dimeşîne. Ji bo afirandina neteweke tirk a hevgirtî dewlet 80 sal e gelan asîmîliye dike. Kurd tenê li ber xwe didin lê êdî jibo Kurdî jî kêr gihiştiye hestî. Heger di van çend deh salan de jî tiştek neyê kirin Kurdî jidest diçe; kurdayetî jî pê de, pê de... 7- 80 sal e Dewleta Tirk di warê polîtîkayên çandî yên Cûmhûriyetê de tu guherîn-veguherîn pêk neaniye. Plan û stratejiya Dewleta tirk li gorî demeke dirêj hatiye sazkirin.Dem bi dem ew gavên xwedêgiravî demokratîk davêjin; lê qe yek jî berdewamiya hebûna gelê kurd garantî nake; rê li ber bişaftinê nagire. Her cara ku dikevin tengasiyê bi gotinek xweş an bi guherîna zagonek li ber dilê Kurdan didin û pê demekî dirêj qezenc dikin; lê di rastiyê de asîmîlasyon hew berdewam e... Di saleke de Li Tirkiyeyê li dora 1.500.000 dergûş jidayik dibin û ji van herî kêm 500 hezar ên kurdan in. Ji van 500.000 pitikan gelo ji sedî yek jî wê bi kurdî biaxive? Her sal li bakûrê Kurdistanê û li Tirkiyeyê 400.000 kurd diçin ber rihma Xwedê. Gelo jivan rehmetiyan ên kal û pîr çend kes di jiyana xwe de bi rêk û pêk dikaribû bi Tirkî biaxive? Ozal tê derxistibû ku ev şer wê dewleta wan serobino bike; got “ em dikarin federasyonê jî nîqaş bikin” pê heft sal, heft nifş heliyan. Demîrel ket tengasiyê got “ez rastiya kurd dipejirînim” pê deh sal û deh nifş çûn. Erdogan got “ pirsgirêka Kurd ya min bixwe ye jî” niznim bi vê gotinê wê çend sal û çend nifşan dê bihelin... Serkeftina DTP’ê ya di hilbijartinan de jî tiştek wisa ye û tu car pêşî li ber asîmîlasyonê nagire û em pê xwe dixapînin.... Lê tişteke rast heye ku em kurd bi gotinan zû dixapin; jiber ku em bi gelemperî nizanin çi dixwazin- çi bixwazin... Tişta herî balkêş hê tu siyasetmedarekî kurd ranebûye negotiye: “ em dihelin, êdî zarokên me bi zimanê xwe naaxivin! Derd û kula me zimanê me ye” 8- Komara Tirk li ser du stûnan sekiniye: Leşkerî û Perwerdehî. Jixwe li pêş navên her du wezaretan tenê peyva”netewî” cih digire: parêziya Netewî- Pewerdehiya Netewî (Mîlli Savunma-Milli Egitim) Dewleta dagirker baş dizane ku-ger ev rewşa heyî neyê guherandin- wê kurd di dawiya vê sedsalê de zimanê xwe bi tevahî jibîr bikin. Ev jî bi rêya perwerdehiyê û bi amûrên ragihandinê telewîzyon-radyo, rojname yên bi tirkî pêkan e. Enstîtûyên Gundan ên 1940’an ên jibo tirkan di her warî de bikêrbûn( heazar heyf e ku mamosteyên me yên Egîtîmsenê her sal sazkirina van dibistanan pîroz dikin û beşdarê şîn û şahiyên jibo wan dibin) lê mixabin jibo kurdan armanca gihandina mamosteyên tirk ên asîmîlasyonker dabûn ber xwe. Bi rastî jî xwedî dîplomeyên van dibistanan tu car di warê mafê kurdan de ne xwedî gotin û liv û tevger in. Ew canfedayên polîtîkayên Kemalîst ên yek-netew û yek- ziman û yek- al bûn. Dûv re YİBO yan kirin belayê serê me. Bi van dibistanan dagirkeran, zarokên hejar ên kurdan bi awakî girsehî dan ber lehiya asîmîlasyona bêyom. Gava kurd li van polîtîkayên qirêj varqiliyan û serî liber wan rakirin; îca artêşa netewî ket şûna perwerdehiya netewî. Bi pênûs nebe bi ço... Armanc tim û tim yek e: Tirkkirin! 9- Dewlet çareseriya pirsgirêka kurd naxwaze. Hin kurdên ji dilê xwe sax dibêjin; “bila kurd dest ji çekan berdin û tekoşîneke demokratîk bipêş bixin, bi alîkariya YE yê û ya DYA yê wê mafên xwe yên netewî bistînin!” Wê kîngê, çend salê din? Bi ya min ev xefik û dafikên mezin in ku didin ber me. Me li jor jî gotibû polîtîkaya Dewleta Tirk ev e; “bi gotinan xapandina kurdan û bidestxistina dema pêwîst, jibo asîmîlasyonê” Dewlet jibo Kurdan pilana kuştina hêdî û bêdeng amade kriye û ev pilan 80 sal e li gorî dilê wan dimeşe... Formûlasyona çareseriya pirsgirêka Kurd wek ya Qibrisê ye: “neçareserî bixwe çareserî ye...” 10-Ev operasyonên van çend rojên dawîn jî jibo anîna kurdan a ser niqirek (xet) bêxetere ye; jiber ku kurd piştî hilbijartinan di warê hêz û moral de hinek xurt bûn. A din ev du sê sal in Tevgera Azadiya Kurd, bi hemî partî û sazî û rêxistinên xwe xwedî li ziman derket. Ev nêzîkatiya ber bi ziman û nasnameya Kurd; dewleta tirk pir û pir aciz kir û tevahiya polîtîkayên wê yên bingehîn ên 80 salî pûç derxist... Bi ya min kurd jibo zimanên xwe çiqas bi israr bin wê ew qas rastî pest û pêkûtiyan werên. Bi kifşkirina polîtîkayên asîmîlasyonê, cara yekem e ku kurd xwe gihandin nava dilê dewleta kûr... Cara yekem e ku dewlet ji polîtîkaya kurdan dipelikîne; jiber ku êdî nikare pûşê xwe veşêre, bincil bike... Cara yekem e kurd bi çeka wê li dewleta neteweperest dide. Ew dewlet e ku gelê tirk bi neteweperestiyek bêhempa sor kiriye, kiriye agir û berdaye pêsîra kurda... Îro gelê tirk serî li ber rayedarên xwe radike ger bizanibe, têderxe ku “zarokên kurdan jî “wek zarokên tirkan ên dema Bulgarîstana Todor Jîvkov” nikarin bi zimanê xwe biaxivin; jiber ku dewleta tirk wana asîmîliye kiriye... Jibo vê yekê divê siyasetmedarên kurd polîtîkayên asîmîlasyonîst ên dewletê tevî encamên wê aşkere biqîre, bike serê hemî cihanê. Divê em çi bikin? 1- Tekoşîna ziman û nasname Me li jor jî gotibû, divê siyasetmedarên me bi awakî aşkere bibêjin em êdî naxwazin bi baca me hûn me asîmîliye bikin. Zarokên me êdî nikarin bi zimanê xwe biaxivin. Em ji dewletê çareseriyek wisa dixwazin ku hemî zarokên kurdan bila hînî axaftin û xwendin û nivîsandina zimanê xwe bibin. Ger ev xwestekên me di saleke de neyên cih; em bang li gel dikin bila bac nedin dewletê, xortên xwe neşînin leşkeriyê, zarokên xwe neşînin dibistanên seretayi... 2-Şer Şerê çekdarî yê “li çiyayên Kurdistanê” êdî gihiştiye armanca xwe. Kurd, bi taybetî yên li Kurdistanê bi nasnameya xwe jî bi dek û dolabên dewleta dagirker jî hesiyane. Ji vir pê ve divê şer xwe tekrar neke. Şerê li çiya û bajarên Kurdistanê ji vir şûn de zirar dide kurdan û erdnîgariya Kurdistanê. Ev şer tu car civata tirk û desthilatdarên tirkan nahecîne. Niştecihên metropol û bajaran vî şerî his nakin. Serde jî cenazeyên leşkeran ên tên metropolan dibin sedema şov û propaganda û xwepêşandanên şovenîstan. Dewlet di merasîman de çavê kurdên metropolan ditirsîne, wana bi lînçkirinê tehdît dike. Armanca dawîn a siyasetê û ya şer divê ji nû ve bê revîzekirin. Bi ya min raya giştî ya kurdan li ser tekoşîna “bi dakirkeran danpejirandina ziman û nasnameya kurdan” lihev dike. Kurd dikarin li ser vê bingehê yekîtiya herî mezin û xurt pêk bînin. Mamoste Marûf

Seyfiyê me yê Hekarî û...

Ew ji heftê bavan vir de bi girsehî, bi gelemperî har û hov û barbar in... Ew ji pişta kûçikan in; lewma ji mezinan re boçik dihecinin; lê dev dikin qirik û gewriya lawaz û hejaran û wana dixeniqînin... *** Ev heştê sal e; qûna xwe kutane deriyê dewletê û jê pişt digirin û xwe digijgijînin kurdan... Hal û mesele û rastî ev e ku heta roja bêyom a cumhûriyetê ew newêrîbûn di bin siya me re derbas bibin... *** Ji wan çend kes hene ku hûn wan baş nas dikin û didin ser serê xwe; ew dilşewat in û bihna mirovatiyê ji wan tê; Ew, an bi esilkî û nijadkî ne ji wan in... Ew, an bi qasî ku lanet li wana bînin, bi qasî ku ji wan ikreh bikin “bi pûşên wan hesiyan e”... Ew, an jî ew kes in ku bi xwendin û bi çavên seran dîtina mirovatî û caniktî û camêrtiya gelên din hişê xwe tovî serê xwe kirin e, li xwe werqilî ne... *** Ev nêrînên min ji bela hêrsê ji ber klavyeya min nepekiyan e... Ez baş pê dizanim ku wehşeta wan di bin şert û merc û psîkolojiya şer de jî derneketiye holê... *** Beriya ku ez bîranîneke xwe pêşkêşî we bikim; dixwazim hin problemên sosyolojîk deynim ber we û bersîvên wan jî pê ve: Virek fermî û kîtabî:Ew polêsê ku bi qûntaxa çeka xwe tasa serê “Seyfî yê destekî goşt” dişkênand û dikir mejiyê wî derîne bixwe û pê dilê xwe rehet ke, yek mirovekî delodîn (anormal) ê bi tena serê xwe bû û tu car nûnertiya(temsîliyeta)netewa tirk û polêsên din ên dewleta tirk nake. Îsbata vê yekê jî bi awakî fermî şermezarkirina rayedaran û serdana generalekî tirk e. Problem: Gelo Şermezarkirina fermî ya tirkan û wîjdan û kesayetî û derûniya tirkan wekhev in? Wek mînak;Rayedarekî tirk gava bi fermî, bi devkî dibêje “ermen jî hemwelatiyên me ne û em wana tu car ji tirkan cuda nahesibînin û ew û em xwedî heman mafan in” bi dilkî çi difikire? Bersîv: Ermeniyên k... di q... de( a... godûmûn ermenilerî) Gava yek ji wan dibêje: Em û yewnanan du gelên bira yên Behra Egeyê ne; di rastiyê de çi difikire ? Bersîv: Yewnanê qehpik! ( kahpe yûnanli) Gava yek ji wan dibêje: Em û kurd hezar sal e bi hev re dijîn; wek goşt û neynûk bi hev ve zeliqîne; em birayên hevûdu ne; di rastiyê de derheqê kurdekî di civatê de aşkere dibêje ez kurd im çi difikire? Bersîv: Cudahîxwazê bê şeref ê ji dola ermeniyan! (Ermenî dölû, şerefsîz bolûcû) Sih çil sal berê digotin; kurdên bi boçik, kiroyên Xwdê , kurdên heram...( Kûyrûklû kûrtler, Allahin kiroları, pîs kûrtler) Pirsên girîng: 1- Ev dijûn ên dermîrovahî û derasaletî û derolî û derzagonî di jiyana rojane ya civata tirk de her roj bi hezaran caran bi dengêkî bilind, bi barebar, tên bikaranîn an na? Bersîv: Elhaq, amenna û seddeqna erê û belê... Pirsên girîng: 2- Heta niha li tu derekî( kolan, çayxane, otobês...) tu kes û kesayetiyek tirk, tu car li ber van çêr û dijûnan rabûye û bertek nîşan daye? Bersîv: Naxêr û na! Pirsên girîng: 3- Çi telewîzyon, çi rojname, çi sazî û rêxistin û kes û kesayetiyên fermî û ne fermî yên tirkan heta niha ( bi qasî nîvê rexneyên ku em li şêx û axayên xwe dikin) tu rexneyek li çanda tirk a şoven û nijadperest û dermirovahî û derexlaqî û êrişkar kirne? Dilê wan û paxişkirina qirêjiya li ser dilê gelê tirk heye an na? Bersîv: Na, hezar car na. 80 sal berê Netewa Tirk qehreman bû; îro hê jî qehreman e... Sond: wê rojê, li Hekariyê, gunehê tu “polêseke/kî tirk” bi Seyfî Turanê kurd ê 14 salî nehatiye. Tu polêsk ranebûye wî polêsê êrişkar şermezar nekiriye... Sonda mezin a bê fitwa: Li Tirkiyeyê tu polêsekî, di nav civata polêsan de bi dengê bilind nikare rexne li wî polêsî bike; İdiaya min : Çend metropolên tevlihev û kozmopolît ne tê de li tu gund û bajarên tirkan , kes newêre wî polêsî di nav civatê de şermezar bike; jiber ku ji tirkan, ên li dijî whşetê, ên xwedî wijdan pir û pir kêm in.... ( çawa ku kes bi tena serê xwe nikaribe komkujiya Ermenan, an kuştina Hirant şermezar bike, şermezariya lêdana Sefer jî ne pêkan e ) Yek ji hezar bîranînan -ên ku bûyera Sefer Turanê me yê Hekarî tîne bîra min- ev e : Sal 1968. Gundekî Qereyaziya Erziromê Navê gund: A.R. (Ez bi zanetî aşkere nanivîsim; jiber ku dibe zarokên wan pê aciz bibin) Meteke min li wir li mêr e... Rojekî ji rojan, bi qewlê Serhediyan, mufreze davêje ser gund. Gundiyan bi tevahî bi maneya gera li çekan, bi zar û zênç, bi kofî û kulfet, bi pîr û kalan- nabêjin ev nexweş e, ev dergûş e- li rasta gund kom dikin. Cendirmeyên goçmenên Balkanan û kafkasan, niştecihên kirşehîr û Trebzon û yozgat û Îzmîr û Antalyayê wekî gurên har bi qûtaxên çekan dikevin nav gundiyan û gişkan di nava xwînê de dihêlin û jin û zarokan wek xesîl li erdê radixin... Hin mêr ji şerman bi zorî be jî li ser xwe disekinin. Ji wan yek jî E...ê mêrê meta min e. Ew bi rastî jî pir babaegît û ji xwe xweş bû. ser û guhê wî, kinc û solên wî tim û tim paxiş bûn. Gava te wî di dawetan de, di govendê de didît qêmîş nedikir lê mêzekî! Ew bi baqa simbêlên xwe yên badayî, bi bejna xwe ya du mêtroyî, bi bedena xwe ya wek Çiyaygewrkê tim û tim serê govendê dikişand. Wê rojê jî pirî lêdidin ser û guhê wî di xwîna sor de digevizînin, canê wî mîna sêlê reş dikin; lê ew dîsa li ser xwe disekine... Dibînin ku nakeve; tînin kincên wî- kiras û derpê jî tê de - tev jê derdixin. Li ber çavên zarok û jin û kal û pîran rût û repal tazî dikin... Werîsek dirêj tînin bi canê wî yê heram ve( penîs) girêdidin û serê werîsê xelekoyî dikin stûyê kurapê wî û bi ço û qûntaxan heta ji wan tê bi zeft lêdixin. Ew ji êşa canê xwe qil dibe xwe wir de wê de davêje, bi vî hawî îşkenceyek kesnedîtî li E...yê kurapê xwe dike. Bi sedan şahedên vê bûyerê hê jî sax in, li ser xwe ne... Wê roja reş, ji wan sed cendirmeyan yek be jî ranebûye negotiye “ eyb e, şerm e, wiha nekin!” Bala xwe bidinê; ji ser bûyera Xalê E...yê 41 sal derbas bûn. Ew çiqas guherîn e? Em? Kurdino, baweriya we bi Xwedê be îro em, li tevahiya Cihanê bi mirovatî û bi dilşewatî bi aşitîxwazî û bi demokratbûna xwe gelekî bijarte ne; Divê em bi vî taybetmendiya xwe serbilin bin... Mamoste Marûf

umrê çûyî cardin nayê: Gelî Rexnegirno,

umrê çûyî cardin nayê: Gelî Rexnegirno,