21.03.2011

Evdilhemît bû Mehmet Akîf dûre Erbakan




Evdilhemît bû Mehmet Akîf dûre Erbakan -1-


Necmettîn Erbakan, di sala 1926’an de ji pişta Mehmet Sabrî; bavekî oldar, cigirê qadîtiyê, bi esilkî tirkek ji Qozana Edene’yê’; ji navrana Kamer Xatûnê; dayîkeke dîsa Tirk a ji Sînopê dikeve tê dinê. Malbata oldar û umetparêz û bi zanetî navê “Necmeddîn” lê dikin ku ew wek navê xwe bibe “ stêrka ol” û di wan rojên reş û tarî yên Komara Mustafa Kemal bi ser wan de anîbû de riya netewê ronî bike...

Mezinê Malbata Erbakan ê herî bi nav û deng, ê ku malbatê cara pêşîn derdixe rasta meydana dîrokê û bi dewleta Osmanî dide naskirin bapîr ê helal ê Necmettîn Erbakan Huseyîn Efendî ye. Ev camêr yek ji giregirên Qozanê ye. Di sedsala XIX’an de mala xwe bar dike tê Stenbolê;    paytextê Dewleta Osmanî…

Huseyîn Efendî li vir wek kesayetiyek oldar û umetparêz, alîgirekî dilsoz ê Padîşa Evdilhemîd ê ku bi hezaran sixur û ajanan bikardianî , kesekî nêzî serayê, bi gotinek din camêrekî bi dewletê re xwedî xweş têkilî” tê nasîn. Di serayê de karê wezîrtiyê dike, lewma malbat ji wê rojê pêde dibe xwedî paşnavê “nazirzade”( kur wezîr). Gava Komara Tirk qanûna paşnavê bi awakî fermî dike meriyetê malbat vê peyvê werdigerîne tirkî û dike “Erbakan”; wate hema hema dîsa “kur wezîr...”

Malbata Erbakan, ji Huseyîn Efendî bigire heta roja îro ji riya Evdilhemîd şaş nebûye. Ew ji sedsala XIX’an ta îro bi bîrdoziya umetparêziya wî ya dewletperest û neteweperest hew girêdayî maye, lê ji alîkî din ve jî “çi Kemalîst û laîk, çi nijadperest, çi kapîtalîst û faşîst” kî desthilatdar bûye ne xem e, têkiliya xwe ya bi dewletê ve qut nekiriye, nebiriye...

Bo baş têgihîştina îdeolojiya Evdilhemîd ê Osmanîperest û umetparêz ê wê demê; bo pîvandina bandora wê ya li ser umetparêzên duh û îro, divê mirov dora ewil bîrdoziya Cemaledîn Efganî û Mihemed Abduh binase. Ev herdu ulema, di sedsala XIX’an de gelek xebatên siyasî û olî meşandine û hîmê umetparêziya îro, ya ku hêj nîvcokî be jî di Tirkiye de berdewam e, danîne…

Heke mabest û miraz- kolandina bîrdozî û baweriya Necmetîn Erbakan û ya bi sedan siyasetmedarên wek Tayîp Erdogan, Abdulllah Gul ên ji hêkên ku ew çil sal e li ser rûniştîbû derketine û îro li vî welatî desthilatdar in – be, divê mirov bingeha bîrdoziya “Umetparêzî û Îslamparêzîya rasteqîn binase.

Cemaledîn Efganî û Mihemed Abduh bi rastî jî du Seydayên Umetparêz û zanistên olî yên herî jidil û ronakbîrên sedsala XIX’an bûn ku, yekîtî, aramî û serfiraziya hemî misilmanan, mafê azadiya wan a li hemberî emperyalîstan diparastin.

Bi ya wan, welatên misilmanan di bin nîrê emperyalîzma Îngîlîstanê de, birayên wan ên misilman di nav xizanî û nezaniyê de bû. Di serî de her du jî hewara xwe dabûn Dewleta Osmanî ya ku hêj azad û serbixwe dixwiya... Ev her du ulema, bi nivîs û gotinan, bi waez û şîretan bandoreke mezin li misilmananên wê çaxê –yên bi giranî di nav tixûbê Dewleta Osmanî de bûn- dikirin.


Dibe ku Huseyîn Efendiyê bapîrê Necmettîn Erbakan jî para xwe ji van seydayan stendibe û umetparêziyê, bi misilmantiya xwe ya berê- ya ku bawermend şeş şertên Îmanê û pêncên Îslamê tenê li ser xwe ferz dizanibûn - ve zeliqandibe.
Lê Hûnkar Evdilhemîdê konek ( Celadet Bedirxan di şûna hûnkar de dibêje xwînkar) û fêlbaz ê xwedî “dewleteke ji binî ve riziyayî û jihevketî û bi darê zorê, bi bertîl û bi xebatên sixuriyê li ser xwe sekinî”, dixwest umetparêziyê bo berjewendiyên dewleta xwe, bo temendirêjkirina desthilatdariya xwe bikarbîne.

Ez, rastiya dîrokî ya “zimanê fermî yê Împaratoriyê di dema desthilatdariya Evdilhemîd de bûye Tirkî” dikim bîra we û didim alîkî; pirsa, “gelo Evdilhemîd neteweperestek tirk ê jibinve (veşartî, nepenî) bû?” dihêlim ji dîrokzanan re û bi kurtasî vê yekê tenê dibêjim: Cemaledîn Efxanî bi hatina xwe ya cara duyemîn a Stenbolê umetparêziya Evdilhemîd “ya berjewendîperest û oportunîst, neteweyîkirî û kedîkirî” bi çavên serê xwe dibîne, rexneyên tûj li Padîşa dike û vedigere welatê xwe…

Mihemed Abduh’ê umetparêz û reformîst jî bi genîtî û konektiya Padîşa Evdilhemîd dihese; dest bi rexne û bi xebatên pûçkirina “polîtîkayên wî yên qirêj ên berjewndîperest ên li ser dijminahiya ol û baweriyan avabûyî” dike. Çawa ku, li Bêyrûdê, bi mabesta rakirina “neyartî û dijbertiya hezar salan a di nav olan de dikudîne” kldike komaleyek saz bike û bîr û baweriyên Misilman, File û Cihûyan nêzîkî hev bike , Evdilhemîd bi hevkariya îngilîzan wî ji Bêyrûdê - Wîlayeteke Sûrî ya ku wê demê hêj erdê dewleta Osmanî bû - bi zorî derdixe û nefî dike.

A ku divê bê zanîn; Evdilhemîd nahêle umetparêziyeke rasteqîn û dirust di nav ulemayên Osmanî de şîn bibe. Ew, vê bîrdoziyê dixesîne û li gorî berjewendiyên netewa tirk diguherîne, bi dewletparêziyê dixemilîne û dide ber ronakbîrên Osmanî yên bi gelemperî navok bi dewletê ve girêdayî.

Ji Evdilhemîd vir de misilmantiya di nav tirkan de vediguhere dibe tiştek din. Bi gotina Olivier Roy, ev misilmantî êdî “misilmantiyeke neteweyî ye û xwe li ser misilmanên din digire.” Dîsa bi ya rojhilatnasan Îslamparêzî, an Umetparêziya Tirk tu car nikare tevahiya gelên misilman bîne cem hev û li ber berjewendiyên rojavayî yên emperyalîst enî û çeperek zexm ava bike.

Di dewleta Osmanî de pêşengên Umetparêziyê Cemaledîn Efganî û Mihemed Abduh;

ê ku bo serdestiya netewa tirk vê îdeolojiyê dirizîne dike dilqekî din Evdilhemîd;

ê di ber de xwîn û xwîdan dirijîne û tovê “vê bîrdoziya nîvco û qelp û di rastiyê de Tirkperest” di nav gel de direşîne, nav û dengê xwe û “bîrdoziya xwe ya dijberê rejîma Kemalîst” bi jêhatîtiya xwe ya di helbestvaniyê de - bi zorî be jî - bi dewleta laîk dide pejirandin helbstvanê neteweyî yê Tirka Mehmet Akif Ersoy û hevalên wî;

ê ku di qada siyasetê de vê bîrdoziyê birêxistin dike û piştî Evdilhemîd cara duyem diguherîne, diqusîne, ji wî bêhtir neteweperesttir û dewletparêztir dike dide ber gel Necmettîn Erbakan e...

Umetparêziya ( xwedêgiravî) wî “ ya ku ew heta roja mirinê mizgeft bi mizgeft, qad bi qad, mal bi mal geriya bi devkî vegot; bi pirtûk, bi kovar û bi belavokan kir serê gel; bîrdoziya ku îro bi dehan qanalên Televîzyonê, bi hezaran malperên înternetê dike çavên gel” pirî hişk paşverû, pirî bihnteng, pirî durû û dûrî aqil û zanist û nirxên hemdem ên mirovahiyê ye ku ev sed sal in dikin nakin di nav ronakbîr û zanyar û hunermendan de nabe-nebûye xwedî rûmet û hêzeke berbiçav...

Gava mirov li ser li ser bawerî û bîrdoziya Erbakan hûr û kûr radiweste, baş dibîne ku ew, çi di kîsê wî de hebe bi tevahî ji ber Mehmet Akîfê şagirtê bêxêr ê Cemaledîn Efganî û Mihemed Abduh girtiye û heta roja mirinê gotinên wî wek benîştê devan vir de wê de gerandiye.

Evdilhemît bû Mehmet Akîf dûre Erbakan -2-
                Kesyetî û hîmê bîrdoziya Erbakan

Wek hemî hemwelatiyên ku wê demê navok bi dewletê ve girêdayî, dibistan û medrese xwendî, malbata Erbakan jî xwedî derfet û feraseta perwerdekirina zarokên xwe bû.

Necmettin Erbakan hêj di pîçûkatiya xwe de rûyê mezinên xwe reş nekir û kîjan dibistan li ber ket “wek yekemîn serkeftî” bidawî kir.

A rast, malbata Erbakan jî, çi kêm çi zêde, ji derfetên aborî û civakî û nijadî yên dewletê sûde - îmtiyazên Dewleta Osmanî ji Fermana Tanzîmatê bigire heta hilweşînê; dewleta Tirk jî ji destpêka sazkirina Komarê heta îro pêşkêşî hemî kesên “bi nijadkî Tirk” (bi derewan xwe wek tirk nîşan bidî jî dibe) ên xwedî dîplome û bi dewletê ve girêdayî kiriye - wergirtibe û ji zarokên xwe re mîrate hîştibe jî , divê mirov qala baqiltî, jîrtî û jêhatîtiya Necmedîn Erbakan û taybetmendiyên ecêb ên kesayetiya wî jî bike.

Erbakan pirsek li ser zarokatiya xwe weha dibersîvîne: “ baxçeyê qonaxa me gelek fireh bû. Zarokên din ên karbidestan jî dihatin û me ji xwe re bi plansazî dileyîst. Her yek ji me dikanek hebû…

Hevalê wî yê piçûkatiyê yê bi navê Vala , derheqê wî de dibêje; “ wan çaxan, me çi televîzyon, çi jî radyo bû. Em bûn lîstikên wek hêlekan û li hev gerîn û hin lîstikên din ên ku Erbakan rêzikên wan ji ber xwe dedixist ( îcad dikir) û dida ber me bûn…

Hevalê wî yê jidil ê dibistanê, siyasetê û bazirganiyê Recaî Kutan dibêje:

“Erbakan di zanîngehê de pir jêhatî, bi nimêj û bi taet bû. Bi pêşengiya wî, me xênîkî xirabe ji xwe re kiribû mizgeft; li wir digel karên olî yên dinyaya din, civînên siyasî çandî, zanistî û aborî jî lidardixistin. Erbakan ji me xebatên lêkolînê yên li ser mijarên cûrbecûr daxwaz dikir û me di heftekê de ew amade dikirin û pêşkêşî hevalên xwe yên zanîngehê dikir. Paşê Erbakan zanîngeh qedand û bo lîsansa bilind çû Germanyayê. Çendikî şûnde bi projeke teknîkî û bazirganiyê vegeriya Tirkiyeyê. Ez jî tê de, hemî hevalên me yên wê demê li zanîngehê me bi hev re xwendibû bûn şirîkên vê şîrketê”

Ji kurtejiyana Erbakan a heta vê qonaxê em têderdixin ku ew di zarokatî û xortaniya xwe de xwedî taybetmendiya serkêşiyê ye; oldarî û umetparêzî û dewletparêzî wek mîrate ji malbatê jê re maye; tişta ku ew î daniye ser, bi tenê bazirganî ye. Ev şîrket, di sala 1970ê de vediguhere partiyeke siyasî ya bi navê “Partiya Pergala Neteweyî” (MNP)

Me berê jî gotibû nifşa Necmettin Erbakan, bi nivîs û helbest û gotinên Mehmet Akîf û hevalên wî yên wek Hasan Basrî Çantay, Eşref Edîp, Cemal Kuntay gihiştiye.

Ev helbestvan û niviskar her çiqas di wextê de di bin bandora Cemaledîn Efganî û Mihemed Abduh de mabin û dijberiya Evdilhemît kiribin jî, gava dor hatiye parvekirina hêz û desthilatdariya dewletê, ew ronakbîrên Umetparêzên Xwedê giravî dijberên Evdilhemît jî serdestiya “tirkomisilmanên Ehlê Sunet” li ser gelên din ên misilman ferz kirine û van gelan tu caran hêjayê azdiyê nedîtine; mafên wan ên neteweyî nas nekirine. Gava mirov du kovarên Îslamparêz, Sebîlûreşad û Siratulmusteqîm dikole rastî tu gotinên wan ên li ser pirsgirêkên van gelan nayê. Di nivîsên wan de navê wan, gava qala nezanî û xeletî û paşvemayîna gelên misilman tê kirin, an jî di şer de pêwistî bi yekitiya gelan hebe, tê jimartin ew qas... Ew wek siyonîstan nasnameya Tirkomisilmantiyê li ser hemî gelên din ên misilman girtine. Piştî damezirandina Komara Tirk, ev ronakbîrên ku di pêvajoya şerê yekemîn ê Cihanê de û di dema şerê bi Yewnanan re xwe wek umetparêz nîşan didan hêdî hêdî vediguherin dibin Tirko-Îslamparêz.

Ez çend mînakan ji Mehmet Akîf Didim. Ez bawerim ku ev gotin bi we biyanî neyên û hûn ê Erbakan û şagirtên wî bibîr bînin.

Piştî Şerê Balkanan, yê ku Dewleta Osmanî ji Balkanan paxiş dike û di bin pencan de çend welatên Ereban û Kurdisanê dihêle, Mehmet Akîf van gotinan dike:

Nijadên ewqas ji hev cuda
Îslam e ku bi yek netewek ve girê dide
Bi Erebî, bi Albanî ev netew nameşe,
Heke siyaseta dawî tirkperestî be ev jî nameşe.


(Safahat;çapa orjînal a weşanên çaxrî; Dengê Heq; rûp:230-231)


Ji her aliyan ve afat tên bi ser welatê misilmanan de
Ev axa hanê tenê ma, wek welatê misilmanan ê dawîn,
Ev jî bê binpêkirin şera Xwedê jî tê binpêkirin.
( Ji kursiyê Suleymaniyeyê;safahat, rûp:247)

Gelo bi ya Mehmet Akîf “yek netwa ku Îslam misilmanan pê ve girêdide” çi netew e? Bersîva vê pirsê Mehmet Akîf piştî bidawî bûna şerê dawîn ê bi Yewnanan re dide.

Wan deman bi ya Akîf, Tirk û Kurd jî tê de hemî misilman nezan in:

Keraseta ku bi ser me de hatiye bêşik ji nezaniya me ye,
Bo vê nexweşiyê derman dibistan e; ew jî tune ye
Çi Kurd bi alfabe ye, çi Tirk û Ereb bi xwendin e
Tune ye di destê Çerkes û Lazan de pirtûk
(Safahat; Ji kursiyê Fatihê;rûp:360)

Mehmet Akîf ê Xwedî van gotinan, piştî gera xwe ya li welatên Misilman ên Asyaya Navîn û Japonyayê, dîsa vedigere Stenbolê û li vir pesnê Japonan dide, rexneyên tûj li gelên misilman dike. Di helbesta xwe ya bi navê “ Ji kursiyê Suleynaniyeyê” de tê dîtin ku ew bêriya dewr û dewrana padişahên berê “yên di dema desthilatdariya wan de Dewleta Osmanî bihêz bû” dike û hêviya xwe dîsa dide nesla sazûmankarê wê Împaratoriyê.

Di mejî û hişê Mehmet Akîf de, pirî caran aşkere nekiribe jî, bavkalên ( ecdat) ku di dagirkeriyê de bi nav û deng, xwedî exlaq û zanist û dadmendî ya sehabiyên pêxember, ew kesên xwedî cesaret û mêraniya şêrên Bedirê, bêşik netewa Tirk bixwe ye .

Çawa ku Necmettîn Erbakan kir, îro umetparêzên li ser şopa wî jî, wek Mehmet Akîf ê duh, hêj neteweperstiyeke Tirk a nepenî dajon, pesnê wan bav û kalên pîroz didin, jiyana wan wek mînak didin ber hemî gelên misilmanên di nav dest û lepên wan de mane.

Biratiya bi devkî heta ji holê rakirina xetereyên ku dewlet rûbirû ye, an jî heta desthilatdariya qethî ya netewa Tirk didome. Gava ew wek hemî Atayên xwe( heke dixwazin bavkal jî fêm bikin) çoyê xwe rast dikin( karê xwe dikin rê) êdî hew bibîr tînin bindestan; ger ew xwe şaş bikin û bibêjin em jî hene, wê demê wan dipelixînin bi postalan.

Dîsa di dema “şerê yekemîn ê lihevparvekirina Cihanê ya emperyalîstan” de, Dewleta Osmanî jî xwarina ser sifrê ye. Bala xwe bidinê Mehmet Akîf di wan demên xeternak de parsûyê gelên di bin desthilatdariya dewleta wî de mabûn çawa mizdide û wekheviya wan diparêze.

Ne ew e ku di dilê bereya me de bawerî yek e
Dilşad nebe, êş yek, mabest yek, wîjdan yek e

Çerkes û Laz û Tirk dibezin bo şer tev bi hev re
Bi Ereb û bi Kurda yekîtiya wan mayînde ye.
(Safahat; Bîranînên Berlînê;rûp:458)

Mehmet Akîf, digel ku hemdemê contirkan bû, tu car bi wan re hevaltî dananiye û tirkperweriya xwe wek wan aşkere na, di serî de sergirtî vegotiye. Di vî warî de jî Erbakan li ser şopa wî ye. Mînaka herî balkêş têkiliyên wî yên bi Necîp Fazil re ye.

Di xortaniya Erbakan de Necîp Fazil Kısakûrek bi kovara xwe ya “ Bûyûk Dogû” ( Rojhilata Mezin) dixwûyê lê, ji ber kesayetiya wî ya delodîn û bêbiryar û bêqerar û kêm oldar; ji ber neteweperestiya wî ya rût û repal , Erbakan pir berbayê wî nakeve.

Erbakan tirkperestiya Necîp Fazil ya aşkere û mîlîtan ji bo tevn û armancên xwe yên siyasî xeternak didît. Ew jî wek Mehmet Akîf baş diznibû ku li ser vê erdnigariya ku netewa Tirk tenê najî; bi tirkperestiyeke aşkere kes nikare hemî gelên misilman ên “ehlê sunet” hembêz bike, bibişivîne û bi hev re bike qalikê Tirko-Misilmantiyê...

Mehmet Akîf di şûna “netewa Tirk” de gotina “ecdat” ( bavkal) bikardianî. Bi emrê Xwedê(!) ev peyv ketibû devê Erbakan jî. Gava ew behsa wan dikir gelek caran diket cezbeyan. Bi ya wî, li ser rûyê cihanê hemî icad û keşif bi destê bav û kalên wî yên gorbihûşt hatine kirin. Ew laşpîrozan ewqas xwedanxêr bûn ku di welatê xwe de mirov li alîkî tu pisîkek jî tî û birçî nehîştine. Te digot qey Bîzans û Roma nebûye desthilatdar û Stenbola şewitî di sala 1453’an de, çawa ku St. Petesburg ji alî Petroyê Dîn ve hatiye avakirin, bi bêr û kolanên Fatîh Sultan Mehmet hatiye çêkirin. Ev gurr û pirkirin û lihevzêdekirin û pirole gelo ji kî gihîştibûn Erbakan?

Mehmet Akîf di helbesta xwe ya bi navê “ ji kursiyê Fatihê” de qala bi hevalekî xwe re peyatî hatina mizgefta Fatîhê û weaza melayê vê mizgeftê dike. Lê, di rastiyê de çavdêrî û nêrîn û şîretên xwe aniye ziman. Di rê de çi berhemeke dîrokî li ber dikeve dike malê bav û kalên xwe; car heye bi pesn teswîr dike, carinan ji ber xirabekirina wan a bi destê bêxêran bi her du cavan digirî. Çendikî şûn de çav bi kemera avê ya bi qasî çiyakî mezin ya ku li seranserê Cihanê bi navê “Kemera Valens” tê zanîn dikeve. Vê kemerê, Împaratorê Romayê yê bi navê “Valens” hezar sal beriya Fatih Sultan Mehmet ( sedsala IV. piştî Zayinê) daye çêkirin. Mehmet Akîf bo vê kemerê weha dibêje:

Gava Osmanî hatin vî welatî dîtin ku
Bê av e, bê av! ev yek pir girîng bû ku
Fikirîn em wê ji ku derê bînin bi çi awayî ?

Dawiyê de karekî wer kirin ku pir û pir zanistî.
mirovahî ta îro hêj rêyek din nedîtiye
Bi rastî ya ku avê belav dike pesto( tazyîk) ye..

( hevalêwî dibêje) -bê şik.

Lê wan deman makîne tunebûn
Mirovan hêj ew îcad nekiribûn
Lewma ji bilindiya kaniyan sûde wergirtin
Bi vî hawî pestoyek pir bi zeft bidestxistin
Di dawiyê de riya herî hêsan bo pestoyê dîtin
Bo ku ji dest neçe ev xêra(av) mezin
Di cih de dest avêtin avakirina van abîdeyan
Lê bi vê huner û hostatiyê jî neneman
Divê çaviyên(maksem) cihê cihê jî tu bibînî
Hela bala xwe bide vê hunera hûrik hûrik neqişkirî
(Safahat;ji kursiyê Fatîhê;rûp:315)


Evdilhemît bû Mehmet Akîf dûre Erbakan -3-
                              Dudilî, durûtî...
              Rastiya rast: neteweperstî û dewletperestî

Gelo Erbakan û hemî siyasetmedarên li ser şopa wî-ew ên di tengasiyê de umetparêz, Xwedê giravî parêzwanênên yekîtî û wekheviya hemî gelên misilman- piştî bidestxistina desthilatdariyeke qethî wê çi bikin?

Bersîva vê pirsê jî Mehmet Akîfê mezinê Erbakan û yê hemî umetparêzên îro dide.Ew di helbesta xwe ya bi navê “ ji Kursiyê Suleymaniyeyê ya di dema şerê Cihanê yê yekemîn de dinivîse van gotinan dike:

Ka netewa te Îslamiyet bû... Nijad çiye îcar?!
Te netewa xwe hembêz bikira ne çêtir bû?
“Albanîtî” çi ye? Di şerîetê de cihê wê heye?
Nijada dexwe derxî pêş ev kufurîye
Dibêjin Ereb ji Tirka; Laz ji Çerkeza an jî Kurda
Ecem ji Çînîya bilindtir in,ka di ku de ?
Di misilmantiyê de anasir çi digere
Ê ku nijad qedexe kiriyeprxember e”
(Rûpel:356)
Di helbesta xwe ya bi sernavê “ Diaya Artêşê” de- ku ev helbest ji alî Alî Rifat ve hatiye bestekirin û ji artêşê re hatiye şandin- ew piştî serkeftina dawîn a li Kocatepeyê, Kurd û Ereb, çerkes û lazên par van çaxan misiimanên wekhev, qehreman û delaliyên ber dilan, ji binîve jibîr dike, vediguhere dibe Tirko- Îslamparêzekî klasîk:

...
Leşkerên tirk in em, sîlsîla me qehreman
Misilman in em, misilmanên xudaperest
Ewên pûtan dikin şûna Xwedê, nebî nebî
Bila cangoçkên xwe bi stûyê mizgeftên min ve nekin!
Babaegîtno bi hev re bibêjin amîn
Melaikeyên li jor hûn jî Elahu ekber
Amîn! Amîn! Elah u ekber.

...

Di vê helbestê de peyvên wek “ ecdat, bavkal, netew, umeta Îslam” radibin û cihê xwe didin netewa tirk. Dîsa bi vê helbestê wateya peyva “nijad” a di “sirûda neteweyî” de derbas dibe jî zelaltir dibe.( di wê helbestê de M. Akîf dibêje, heta dawiya dawîn bo te, bo nijada min têkçûn tune)
Erbakan jî wek Mehmet Akîfê di pêvajoya Şerê Yekemîn ê Cihanê, di jiyana xwe ya siyasî de mafên tirkên misilman û misilmanên welatên din ên bi bîrdozî nêzîkî xwe didît, ên li ber desthilatdariya dewleta Tirk serî datanîn, tenê diparast.

Kes rastî gotinek wî nayê ku kiribe :

Bo misilmanên di bin nîrê dîktator û tîranan de digel trîlyon dolarên ji neftê, digel fermana Xwedê ya wekhevî divê, bindest û hejar,

Bo Kurdên bê nasname û bê zar û ziman; li ber çavên wî bi salan e xizan û stûxwar;

Bo Elewiyên ji ber pest û pêkûtyên dewletê û ji ber çêr û dijûnên suniyên nezan êdî ji canên xwe bêzar;

Bo Kedkar û xebatkarên di welatê wî de muhtacê kerîkî nan û ji destê Kapîtalîzma hov û har neçar;

Bo ronakbîrên dijber ên ku dikirin li ber van neheqî û bêdadiyan bibin bend û çeper; lewma zindan ji wan re bûye cih û war...

Gava bûyerek xetenak biqewimiya û wek lîderek siyasî ji bêgaviyê peymanek bida gotina wî tim ev bû :“ em birayên hevûdu ne; ên ku di nav me de fesadî û şeytaniyê dikin, ew kesên xwedî baweriyên betal( zihniyeta Batil, kesên ne misilman), xaçparêz, bi taybetî jî cihû ne...”

Di dewr û dewrana Mehmet Akîf de cihû ne xwedî dewlet bûn û hayê Umeta Mihemed ji wan tunebû, lewma ew çi xirabî, paşvemayîna Misilmanan hebûya dikir stûyê Xiristiyanê rojavayî.

Tûyî nav çavên xaçparêzan bikin!
Tûyî gotinên wan ên xapînok bikin
Li rehwilê sosret ê bi navkî şaristanî binêrin
Tû bikin wîjdanê wan ê bi maske, tû bikin!
(Safahat; rûp:259)

Dema bûyera ku li Susurlikê di sala 1996’na de rûdabû û bi xwe re karên kirêt ên dewleta wî reşandibû holê, ew xwepêşandanên demokrasîxwazan wek reqsa “gilû gilû” binav kir û bi wan re tinazên xwe kiribû.

Mehmet Akîfê delaliyê ber dilê Erbakan jî, sed sal beriya gilû gilûya wî, di sala 1908’an de bi kesên ku bo bêhtir azadiyî û wekheviyê derketibûn kolanan van gotinan dikir:
...
Ez hatim Stenbolê min dît çarşî û bazar
Bi qîjeqîjan(hûn glû gilû fêm bikin) diheje, çer heye êdî azdî heye!
Dibêjî qey dînên zicîrkirî filitîne
Timarxaneyê hilweşandine û jê derketine...
(Safahat; Ji Kursiyê Suleymaniyeyê ;rûp:227)

Me berê jî gotibû Mehmet Akîf Netewa Tirk li ser hemî gelên din ên misilman digirt. Bi ya wî gere yekîtiya Ûmeta Mihemed teqez di bin nîrê Tikan de bê sazkirin. Lê ew î jî baş dizanibû ku Dewleta Osmanî di warê teknolojiyê de pir li paş maye û bi serê xwe nikare bi emperyalîstan re serî bigerîne. Mehmet Akîf jî wek Evdilhemît û rayedarên destpêka Komara Tirk, pişta xwe xwe bi Germanyayê ve girêdide. Di sala 1915’an de bo çavdêriyê diçe vî welatî û li wir bi mehan dimîne. Di helbesta xwe ya bi sernavê “ Bîranînên Berlînê” de pirî pesnê vî welatî û pesnê germanan dide ku xwendevanek biyanî yê jirêzê dibe ku bibêje qey German jî ji umeta Mihemed e. Tişta balkêş ev e ku Mehmet Akîf jî -bi qasî wan tûj nebe jî- wek jakobenên sazûmankarên Komara Tirk, Ewropiyan di dilê xwe de mezin; gelên netirk ên Rojhilata navîn aşkere biçûk didît. Ya din, ew qet behsa nijadperestiya Germanan “ya ku di pêvajoya Şerê yekemîn ê Cihanê de şîn dibe” nake, berovajiyê vê yekê ji neteweperweriya wan a rê li ber faşîzma hov vedike çavreşiyan dike; heyfa xwe bi kêmasiya neteweperveriya netewa xwe tîne.


Ez, “xwendina Erbakan a di Lîseya Mêran a Stenbolê de , liseya ku zimanê perwerdehiyê Germanî ye;
bo lîsansa bilind çûyîna wî ya Germanyayê;
xebata wî ya bo artêşa vî welatî” dikim bîra we û beşek ji helbesteke Mehmet Akîf pêşkêşî we dikim. Ew li Germanyayê çav bi jineke german a xaçparêz dikeve, helbesta xwe ya berê ya tê de gotibû “tûyî nav çavên xaçparêzan bikin!” jibîr dike; di kesayetiya wê de pesnê netewa wê dide û mirazê dilê xwe yê hevkarî û hevaltiyê dide der:

Tu ne Dayîk î û german î
Tu mirovek xwedî raman û wîjdan î
Divê tu nebêjî nijada Asyayî bi me biyani ye
Û dilê keçên jinên hemzayendên xwe biêşînî,
Ev yek ne li gorî fazîleta te ye.
(Safahat; Bîranînên Berlînê;rûp:441)

Gava dor tê ser berjewendiyên dewletê û yên netewa Tirk, Evdilhemît jî, Mehmet Akîf jî, Erbakan û murîdên wî yên ên îro jî misilmatiya xwe dane alî.

Bîrdoziya ku li vî welatî wek Umetparêzî xwe dide der ji neteweperstiya Tirk pir jî ne cudatir e. Her du alî jî, bo berjewendiyên dewletê bi emperyalîstan re hevkarî dike. Her du serî jî bişaftina gelan ji xwe re dike mijara sereke.

                                                                                                     Mamoste Marûf

20.02.2011

Mirîhezkerî( nekrofîlî)


Mirîhezkerî( nekrofîlî, necrophîlî; necro; mirî, phîlî; hezkirin), di jiyana zayendî de awakî ji rê derketina mirovan e.


Dilê mirîhezkeran dibije miriyan û bi wan re serî datînin, dikevin nav nivînan.


Bo vê yekê ên mêr, gelek caran yekê dikujin , dûre diçin dorê.


Bi ya zanyaran, piraniya rêze-mirovkuj ( kesên mirovan li dû hev dikujin), bi mabesta mirîhezkeriyê vî karî dikin û di kûrahiya dil û mejîyê xwe de ew nexweşiya “parafîlî” dihewînin; bi gotinek din, ew ji wan kesan in ku xweşiya wan tenê bi kar û fanteziyên kesnedîtî tê.


Bi ya Herodot, wan çaxan, termên jinên bedew bo veşartinê çend roj şûn de didan kesên peywira wan gor kolandin bû. Heman dîrokzan bi me dide zanîn ku jina Tîran Perîandre yê bi nav û deng Melîssa, piştî mirina mêrê xwe dîsa jî wekî ew bijî pê şad bûye, wî hembêz kriye û mizdaye. Dîsa guneh li stûyê Herodot, Qiral Herode cendekê jina xwe ya bi navê Marîanna bi rê û rêbazên taybet bi salan diparêze û pêre her roj karê xwe yê doxînê dike.


Cureyekî din ê mirîhezkeriyê jî mirîhezkeriya siyasî ye .


Mirîhezkerên siyasî, ji kes û kesyetiyên jîndar na, ji wan ên bi navkî tenê mayî hez dikin. Heke di jiyana rasteqîn de, ji yekî jîndar, hez bikin jî divê hûn bizanibin ku ew wî xistine şûna lehengekî mirî. Heke ew rebenê Xwedê xwe şaş bike û bibêje ez ji “lehengê te yê delaliyê mirî acizim, ji wî hez nakim” teqez jahrî dixe girara xwe. Heval û hogirê wi yê mirîhezker ê heta wê demê heyran û qurbana wî , di cih de vediguhere dibe neyarê bav û kalan.


Hiş û zên û mejiyê mirîhezkeran tim û tim li ser miriyan e. Bi serkeftiyên wan dilşad, bi têkçûyînên wan xemgîn dibin.


Frensî wan wek “kartolmirov” ( l’homme en pomme de terre) jî binav dikin; ji ber ku ew pesnê xwe bi yên di bin erdê veşartî didin, sermiyana wan bin erd e. Ma seriyên kartolan ên tên xwarin, ên tije vîtamîn û proteîn jî di bin axê de nînin? çawa ku pelên kartolan ên li ser axê bi alkolît ên bi jahrî ne û mirov û sewal devê xwe nadinê, kartol-mirov çiqas qenc û zana û qehreman dibin bila bibin ji mirovên li ser axê dûr disekinin, gelek caran neyartiya wan dikin, diranan diquricînin...



Mirîhezkeriya siyasî di çanda Tirktiyê de pir girîng e. Çi lehengên derew çi yên rast, hebûna tirktiyê bi miriyan ve girêdayî ye. Tirk kî dibe, çi dibe bila bibe navekî - di çîrok û xewroşkan de jî derbas bibe ne xem e- dîrokî yê ji Asyaya Navîn li ber guhê wan ketibe derheqê wî de yek hatibe gotin ew dikin hezar û jê lehengekî palîwan diafirînin û şev û roj pê dipesinin. Çavê wan babaegîdên li ser sergoyan nan digerin, nivîskarên xwedî Nobel ên ji tirsa mirinê welat bi welat penaber in, lehengên li serê çiyayan destanan dinivîsin, dê û bav ên xizan û belengaz ên ewqas şêr û piling in ku her meh bi çend quruşan abora deh nifûsan dikin nabînin. Ew miriyan ewqas mezin dikin ku wan ji binî ve ji taybetmendiyên mirovatiyê dişon, dikin şûna melaîketên pîroz ên bê dev û bê qûn...


Miriyên wan bi hev re jintî û mêrtî jî nakin: Ew bi fermana Rebê jorîn dibin xwedî zar û zênç. Bi nîqaşên dawîn ên derbarê padîşahên Osmanî de kenê guran tê. Ew, an camêrên doxînsist û araqxwur û kujerên zarokan, îro dikin şûna pêxemberan û didin ser seran û ser çavan...


Îcar em werin ser mirîhezkeriya me Kurda...


Gelê Kurd ev çil sal e ji zarokên xweyên şîrhelal lehengên kezebpola diafirîne û di riya azadî û serxwebûnê de wan dike şehîd û li serê çiyayên Kurdistana şirîn yeko yeko direşîne. Heke mirov lahzekî hişê xwe komî serê xwe bike û şert û merc û rastiya cihanê û ya Tirkiyeyê baş bifikire, saw dikeve laş û giyan; agir û alav dikeve dil û can... Ev sih sal e artêşên herî giran ên cihanê bûne yek, cahşên me yên dirînde jî xwe dane ser, jîtem û jît û tîmên taybet û netaybet ên tirko jî sîra ser; dîsa jî li ber şêrên azadiyê nikarine bibin bend û çeper, lê ji bela mirîhezkeriyê hin Kurdên me wan napejirînin wek meqbûl û muteber...


Gelo destan tenê li çiyayan têne afirandin û jiyandin, lewma mirîhezkerên me çavên xwe digerînin nagerînin leheng û qehremanên xwe nabînin?


Na, na, hezar car na... Di her kolanên Kurdistanê de welatparêzek serî daye ber neyar hêj berxwedêr û çalak û jîndar, ji her malek şehîdek xwînxwar nediyar, di sed bajar û bajarokan de şaredarên ji pest û prkûtiyên dewleta dagirker bêzar lê bo xizmeta gel dîsa jî li ser kar, di televîzyon û radyon û rojname û kovaran de rojnamevan û nivîskarên şev û roj şiyar, evqas pirtûk û kovar û niviskar, di her zîndanek de bi sedan girtiyên bo azadiyê sondxwar...


Mirîhezkerên me re hebe tunebe mirî û mirî: Ew, ji Kawayê hemdem ê “li Îmraliyê dîl” re her du çavên xwe hişk girêdidin, ji bo yê Zagrosan ê çar hezar sal berê hatiye çûye şîne digirin, reş girêdidin.
                                                                                                           Mamoste Marûf

14.02.2011

Carek din Candaş Tolga,

        
Dora pêşîn ez bi sonda qesemê îdia dikim dibêjim; tiştên ku min derheqê Candaş Tolga IŞIK de çend roj berê nivîsîbûn gelek kêm bûn ne zêde bûn û ji serî heta dawî jî rast bûn…

Ez beriya nivîsê, bi gotina du şahedan jî nemam; min telefonî "camêrekî kaxizmanî yê biewle yê di warê malbata wî de xwedî agahî" jî kir û jê pirsa Candaş û malbata wî kir. Bi rastî, gelek tişt hebûn, lê bona ku dilê wî yê , ji ber "kirasê kurdayetiyê ku Rebê Jorîn bi sitû ve kirî bi xedarî birîndar"  pir neêşe min ew bincil kirin, nenivîsandin…

Hin agahî yên ku ketibîn ber destê min jî diketin ber zagonên dewleta Tirk, lewma ez ji nivîsandina wan jî dûr sekinîm. Camêr rûyê xwe reş kiriye û bo nivîsa min gotiye “ ji înternetê hatiye berhevkirin !”

Ma rebeno nizane ku kurdayetiya wî û şêxtiya wî berê jî di înternetê de hebûya bi wî  ewle nedibûn; wî di Posta û  di TV8'ê de nedikirin pasvanê ( bekçî) şevê jî...

Ji kerema xwe re rûpel bi rûpel înternetê serobino bikin, ka xeynî gotinên min, li ser jiyana wî ya takekesî ti nivîs hene?

Bi nivîsandina wê gotarê mirazê min ew bû ku bi raya giştî ya Kurda re bidim zanîn ku mirov bi nijadkî çiqas kurd be jî, gava kesayetî biderize dibe neyar û xerîbê gelê xwe…

Gotina min ew bû ku, divê Kurd zarokên xwe li ser bingeheheke kurdewarî, bi rabûn û rûniştandina neteweyî, di nav sazî û rêxistinên Kurdistanî de mezin bikin; hêj di piçûkatiyê de evîna gel û welêt bikin dilê wan; da ku ew di xortanî û ezebiya xwe de wek Candaş Tolga nebin para devê neyar û çavnebaran.

Peyama ku min xwestibû bidim keç û xortên Kurda jî ev bû ku; zewaca bi biyaniyan re, ya ku dagirker dibêjin “wek goşt û neynok me bi hev re dizeliqîne” ne xêra gelên bindest e û zewacên tevlihev bi piranî ji bo dîl û rebenên "bê dewlet" û "bê nasname" dibe aşê bişaftinê û zarokên wan dide ber xwe dihêre ; ji wan cinawirên wek Candaş û Bedretîn Dalan û Cemal Kûtay diafirîne…

Gotina min a dawîn jî ji ronakbîrên me re be: Gelî xêrxwazan,

hişmendî û perwerdeya gel deynê stûyê we ronakbîran e.

Divê hûn wek bijîşk û psîkolog û sosyolog û nivîskar û siyasetmedar, li ser tevna asîmîlasyonê serê xwe biêşînin û gelê xwe şiyar bikin… Bi serê we bikim, ev lehî û tofan, gelê Kurd daye ber xwe paxiş dike…

Heke hûn, wek îro, li peyî nîqaşên rojane bikevin û plansaziya pêşerojê nekin, "planên bêyom ên dagirkeran ên li paş perdeyê"  biser dikeve û ûrtê we bi xwe jî kor dibe; hûn bi tena serê xwe rût û repal li rasta vê meydanê dimînin û dimînin.

5.02.2011

Candaş Tolga Işık an Kurdekî Kesayetî derizî


Candaş Tolga İŞİK; rojnamevanekî tirkparêz û Kemalîst ê bi huznê xwe gelek bedew...

Lê gava mirov li çavên wî dinêre dibêje qey ew ne çav in, cotek pencereyên malekî xirabe, xizan, bêxwedî û bê hêvî ne û "şewqa lembayeke don" a lawaz bi zorî ji wan dibare û dide der.

Çend sal berê çawa ku min ew di bernameya televîzyoneke Tirk de dît çavên wî yên derdkêş û xembar bala min kişand. Gava êrişî nirxên gelê Kurd dikir ronahiya çavên wî bêhtir ditemirîn, dimiciqîn û ji dev û rû kîn û nefretek kesnedîtî dibarî. Min di dilê xwe de got;

ev camêr tiştek ecêb û xerîb e...
Heta dawiya bernameyê ez li ber televîzyonê mam û min li çavên wî nihêrîn. Bi min ne xerîb bûn. Paşnavê wî; İşik? Di jiyana xwe de min çiqas mirovên bi vî paşnavî nas kiribin anîn bîra xwe. Na; ne nas e. Di dilê xwe de got , xweziya paşnav Yondem bûya. Wê demê min ê bigota ev xizmê Erturk Yondem ê "neyarê Kurda yê sondxwarî"  ye û di cihê xwe de bisekiniyama...

Çavên wî yên mirî û temirî, paşnavê wî yê wate: Ronahî...
Di google 'ê de min biyografiya  wî xwend; di sala 1978’an de li Stenbolê jidayîk bûye, zanîngeh qedandiye, nizanim paşê li kîjan welatî dîsa xwendiye... Qe qala malbata xwe û jiyana xwe ya takekekesî nekiriye. pesnê xwe daye ewqas...

Candaş Tolga IŞIK Tim û tim bi neyartî û dijberiya nirx û hêjahiyên Gelê Kurd , bi neyartiya Tevgera Azadiya Kurd ketiye rojevê. Osman Pamûkoglûyê faşîst vexwendiye bernameya xwe û bi pirsa “ gelo hûn ê di hilbijartinan de bi BDP’ê re hevkarî bikin, an na?” wî daye kenandin; bi Sevahîr Bayindir re li ser gotina wê ya “ birêz Ocalan” pevçûye...

Bi mehan min serê xwe li ser çavên wî û paşnavê wî êşand. Çar pênc meh berê ji nişkave gotina hevalekî min ya li ser dîroka malbatatek şêxan ket bîra min. Şaxek ji malbatke şêxên "Pifika Şêxan", bi baweriya ku ev paşnav bêhtir li şêxtiyê tê,  paşnavê xwe yê Parlak diguhere dike İşik. Min jê re gotibû; “ma Kurd bi paşnavan na, bo xatirê bav û kalan ji şêxan hez dikin.”  Ew î jî gotibû "ew, niha ji gundê xwe bar kirine çûne Stenbolê... "

Min di nîvê şevê de rûyê xwe reş kir û telefonî wî hevalî kir û jê pirsa Candaş Tolga IŞIK kir:
-Hevalo, tê bîra te, te ji min re qala malbatek Şêxan kiribû. Te gotibû şaxekî ji wan  paşnavê xwe yê Parlak kirine İşik. Ew rojnamevanê bi navê Candaş Tolga İşik ne ji wan be?
- Erê; ew neviyê Şêx Abduselam e...
- Şev baş. Sibeh ez têm cem te.
Heta sibê xwew neket çavên min. Hê dîk azan nedabûn ez rabûm û min berê xwe da mala wî hevalî. Em bi hev re çûn dikana gundîkî wan ê heftê salî...
Hevalê min jê pirsî, kalo bersîvand:

Şêx Abduselam(1905-1985)
Abduselam camêrekî bi eslê xwe ji şêxên gundê “Pifika Şêxan” e. Dewleta Tirk sih çil sal berê navê “ Aydinkavak” li vî gundî  kiriye. Gund li ser navçeya Kaxizmanê ye û şêniyên wî bi tevahî kurd in. Beriya darbeya leşkerî ya 1980, Pifika Şêxan yek ji navendên girîng ên tevgerên çepgir e. Niha jî, şêniyên wî bi gelemperî dilxwaz û alîgirên tevgera Azadiya Kurd in. Aboriya gund li ser cotkarî û sewalvaniyê ye. Gundî bi qasî welatparêziyê di cotkariyê de, di bazirganiyê de, di xwendinê de jî pir jêhatî ne.

Şêx Abduselamê me, di xortaniya xwe de ji Pifika Şêxan bar dike diçe li Kaxizmanê bicih dibe. Di jiyana xwe de tu karî nake; debara xwe bi xêr û zikata kurda dike.

Emînê kurê Şêx abduselam
Şêx abduselam, Hemî zarokên xwe dide xwendin. Kurê wî yê bi navê Emîn jî lîse diqedîne. Emîn xortekî pir bedew û li ser xwe ye. Bejndirêj, zerîn, çavşîn û awaz şêrîn ... Heta heft saliya xwe peyvekî tirkî nizane. Di nava hevalên xwe de bi sitranbêjiya bi Kurdî tê nasîn.

Şêx Abduselam çiqas bi şêxtiyê nav û deng dabe Emîn jî di bîst saliya xwe de ewqas ji rê derdikeve; bi araq û doxînsistiyê (hovardatî) nava gelê Kaxizmanê de û li gundên derûdorê  deng dide. Şêx ji kurê xwe re tirimbêlek dikire û ew pê rêwiyan dibe tîne...

Emîn Mamoste Meralê, dayika Candaş Tolga, bi zorî direvîne
Rojek li gundekî çav berdide keçikeke mamoste ya bi navê Meral ; lê, dike nake keçik rû nadê. Ew bi zorî wê direvîne tîne Pifika Şêxan; gundê bav û kalan. Keçik bi şev û ro hêstirê çavan dibarîne, lê xwe jê rizgar nake. Mamoste Meral ne Kurd e; bavê wê Kemal Ezerî, dayika wê Heyriye Terekeme ye. Zora malbata Meralê  naçe "Emînê Kurd ê malmezin"  û bêdil keçika xwe ya delal  li wî mar dikin. Jixwe rêyek din jî li ber wan nemaye: Emîn ê doxînsist ê girê geriyayî, merala reben xistiye nav nivînan bi zorî...

Rêwîtiya ber bi Stenbolê
Emîn piştî zewacê jî   jiyana xwe ya "bêserûrber û beredayî" ya xortaniyê didomîne.. Çi karî dike biser nakeve. Di şirketeke dermanfroşiyê de dikeve ser kar, lê çendikî şûn de ji wir jî tê avêtin.  Firsenda xwe di kêjan jinê de bibîne bi wê re dostanî datîne, fesala xwe dît karê doxînsistiyê dike. Sibeh êvar serxoş e. Xizmên wî tev jê dûr dikevin. Jina wî ya reben çi hêvî û hezkirin û mirazên wê hene dide zarokên xwe. Di salên 1970 yan de  dike serê mêrê xwe û ji Kaxizmanê bar dikin tên Stenbolê.

Candaş Tolga tê vê cihanê
Li vir Meral Xanim desthilatdarî dide dest. Emînê Kurd  -ê ji refê xwe veqetiyayî, bi araq û şerabê, bi doxîna xwe bilî Bûyî û ji Kurdayetiya xwe destşûştî-  ji xizmên xwe dûr disekine; dikeve bin baskê malbata jina xwe ya Tirk. Ew wek xelat jê re karê ajokeriyê dibînin; hêj heman karî dike. Di sala 1978’an de Xwedê kurekî dide wan ...
Divê navekî wer lê bikin ku bihna Kurdayetî û şoreşgeriya welatê bavo jê neyê; kî û kê bibihîse bila bibê je ew ji heft bavan Tirk e. Nav dikin Candaş Tolga. Paşnav jixwe Işik...

Meral Xanim bi nasname ya xwe ya Tirk û bi bîrdoziya xwe ya Tirkperest di dibistanên herî birûmet ên Stenbolê de mamostetî dike. Çendikî şûn de di Koleja Ahmet Şîmşek de - xwediyê wê Ahmet Şîmşek Dadaşekî neteweperest ê Erziromî ye- dibe rêveber. Şev û roj di guhê zarokên xwe de dixwîne:

“Nebî nebî, bi apanên xwe re, bi xizmên bavê xwe re mirovatî, hevaltî daneynin; ew ne qenc in; tev terorîst in. Hûn çiqas bibin Tirk, ewqas serfiraz û serbilind dibin bê şik.Jixwe bavê we her çiqas Kurdî bizanibe jî bi nijadkî ne Kurd e. Ew ji malbatek seyîdan e; Erebiya xwe jibîr kirine, ji ber ku bi hezaran salan li çiyayan di nav Kurdan de mane...”

Candaş Tolgayê delaliyê ber dilê dayika xwe, cem dapîr û kalikê xwe, di bin siya xalanê xwe de mezin dibe. Heta niha jî ji malbata bavê xwe ti kesî nas nekiriye. Malbata Meral Xanimê hêj di zarokatiyê de ew î bi neyartiya Kurda mezin dike. Ev yek jî têrê nake, di şûna çîrok û xewroşkan de, wî bi çîroka jiyana bavê wî dikin xew:
"Emin ê te, çi aniye çi neaniye serê dayika te ya reben û stûxar, çawa bi zorî wê revandiye, bi darê zorê çûye dorê, çawa ew bi hêstirê çavan pêre zewiciye ji neçariyê..."

Gava min jiyan Candaş Tolga IŞIK guhdarî kir fotografê bi hezaran zarokên Kurdan ên kesayetî derizî, lerizok û "xwedî nexweşiyên bênasnametiyê" hatin ber çavê min.

Gotinên desthilatdaran ên wek “ em wek neynok û goşt bi hev re zeliqîne; me keçikên xwe dane Kurda, keçik anîne ji wan” ketin bîra min.
 belê;

Candaş Tolga IŞIK ê Kurê Emîn ê esil Kurd,
neviyê Şêx abduselamê Pifika Şêxan;
heyfa dayika xwe hiltîne ji hemî Kurdan.

4.12.2010

Tevgera Azadiya Kurd û Zimanê Kurdî

Zimanê Kurdî, ji vir sih çil sal berê bigire heta van çend salên dawîn bi destê Kurda ji qada siyasetê hema bigire ji binî ve hatibû rakirin.

Werin em hinek mejiyê xwe li ser dîrokçeya vê malkambaxiyê biwestînin. Kurdên me yên berê, ew ên ji dilê xwe sax, gava li ber dewletên dagirker serî radikirin, ji rewabûn û meşrûiyeta serhildanên xwe, ji mafdariya liv û tevger û çalakiyên xwe ewqas bi bawer bûn ku, piştî têkçûnan di mejiyên xwe de dibirin dianîn dikirin nedikirin sedema darvekirin û zîndankirina serok û lehengên xwe fêm nedikirin.

Bi rastî jî ew mêrên girên geriyayî yên wek dêwan, di qada şer de êriş dibirin ser dijmin wek şêran ; lê gava dîl diketin û derdiketin hemberî dadgeran “ji bela bêzimaniyê” vediguherîn dibûn kerr û lalên reben û stûxwar, sêwiyên ber diwaran...

Heta van salên dawîn jî mezinên me digotin ; “heke şêx û mela û serokên me bi têra dilê xwe bikaribûna bi tirkî bersîva dadgeran bidana ew zû bi zû nedihatin darvekirin.”

Piştî serhildana dawîn a neserkeftî ya ku li Agiriyê rû da û hat çewisandin derûniyeta gelê Kurd bi xwe xwe veguherî hate ser xeteke nû. Êdî Kurd têderxistibûn ku jiyan bi Kurdî êdî pir û pir zor û zehmet e. Bo parastina laş û can, bo kerîkî nan dijmin digot teqez divê hûn biterîkînin ziman.

Ew jî gotin çer hebe dê em ê di mal de biparêzin Kurdiya xwe ya delalî, lê li derve bi wan bêbavan re bi tirki êdî daynin têkilî.

Di serî de ne xem bû têkçûna li çarşî û bazaran, şerpezebûna li derê nexweşxaneyan, rezîl û rûsiwabûna li bajaran; mêranî û mêrxasî ew bû ku tu bersîv bidî çawîş û serbaz û memûr û dadgeran.

Di salên 1950’an de bo kurda tirkî bi qasî gayekî sor, kuçikekî gurêx, miheke qerqaş giranbiha bû. Serde ew ketibû şûna çoyê mêraniyê jî. Heke yekî li derê dewletê bi dozgerek re an jî bi dadgerek re hevokek bi tirkî li hev anîbûya nav û dengê wî li heft gundan belav dibû, mêr di civatan de, jin li ber tennûran pesnên wî didan:
“ -Elîxan gotiye, hakim Beg, Elah wekîl ben yapmamîşem! ( Xwedê wekîl min nekiriye)

Ên ji vê hevoka bi hikmet hayîdar dibûn pirî diheyîrîn guh li wan dirêj dibû digotin;
“errik çi bersîv daye dozger! Malik ava, çi jîr û jêhatî ye! Ka mêr li ser hene... Bi serê Şêx Eliyê Paloyê zimanê Tirko mîna tirpan daye dest û pêde diçe, êdî kî dikare pê!”

Kurdî ji binî ve tune dihat hesibandin. Gava kesek li deriyê hukumatê ( dewletê) asê dibû, bi karbidestekî dewletê ve rûbirû dima, didîtîn ku ew nikare biaxive wî/wê wek sewalan dihesibandin û digotin “ nikare biaxive” (feqîro, ji tirsan newêribû bi Kurdî biaxive ).

Ecêb û gosirmeta mezin peyveke bi navê “bêzimanî” di ferhenga gelêrî ya Kurdan de tunebû. Kî û kê kerr û lal nebûya xwedî ziman bû. Lewre dengbêj di kilaman de ji bo kesên tirkînezan rasterast bi tirkî, bi qewlê dagirkerên xwe, digotin “dîlbîlmez” ( zimannezan).
Di giyan û mejiyê Gelê Kurd de jî êdî “nezaniya zimanê Tirkî” wek bêzimanî hatibû bicihkirin.

Nifşên niha dibe ku ji van gotinan bawer nekin. Bo vê yekê ez ê mînakek rasteqîn bidime wan.

"Li gundê Qereaxil a bi ser Kopê de ye, mirovek çerkez ê bi navê Fûatê Ûrisko hebû. Ev camêrê di jiyana xwe de dibistan nas nekiribû; çawa lê anîbû kes pê nizane, tirkiyek baş di dev de bû. Min kurê wî di sala 1977’an de nas kir û jê pirsî ka Fuat Efendî sax e an na... Wê demê bi gotina kurê wî, temenê wî ji sed salî zêdetir bû û hêj li ser xwe bû. Fûatê Ûrisko ji dewra Serhildana jêx Seîd bigire heta salên 1960’an bi tirkiya xwe li welatê me Serhedê nav û deng dabû. Kopî, Gimgimî Xinûsî û Tatosî li dev û destê wî dinêrîn. Kî û kê li deriyê dewletê asê bubûya, biketa tengasiyê, hewara xwe dida wî. Ew bi serîkî dewar, bi cotek pez, an bi perekî maqûl, ser de jî bi hezaran lava û rica û minetan diçû dozê safî dikir. Kurê wî digot çend carana Kurdan bo ku bibe parleman lavayî wî kirine lê, ji ber hin sedeman wî erê nekiriye."

Êdî Kurd ketibûn wê halê ku digotin gava zarokên wan fêrî tirkiyek baş bibin, dê ew ên dewletê jî bidest bixin; ji pest û pêkûtiyên ku êdî dabûn qirikê jî rizgar bibin. Ev nêrîna şaş rê li ber xetereyek pir mezin vekiribû: Xwebişavtina bidil!

Heke piştî têkçûna serhildanan, dewleta tirk li tevahiya gundên Kurdistanê avakirina dibistanan biqedanda, çi keç çi kur, dibû ku dê hemî zarokên kurdan bi dilê xwe biçûna wan aşên asîmîlasyonê bixwendina û wek encam jî, li seranserî welêt ji wan pir kêm kesên kurdîaxêv bimana...

Piştî Sehildana dawîn a li Agiriyê rûda û têkçû; zimanê tirkî “wek qimil - bi qewlê mirovên berê- ket nav zarokên “mekteblî” (xwendekarên dibistanên dewletê). Ew rebenan bi hînbûna zimanê dagirkeran neman, giyan û kesayetiya xwe jî xistin bin tesîra çand û nasnameya wan. Ew ji kurdayetiyê ewqas sil bubûn ku gelek ji wan êdî ji dê û bavên xwe yên tirkînezan jî şerm dikirin.

Ên bi maneya xebatê diçûn bajaran hew vedigeriyan welêt; di kolanên bajaran de dibûn sûtal diheliyan diçûn... Xwezila ev kesayetiya riziyayî bi xwendekaran tenê bima! Li tevahiya Kurdistanê, bi taybetî li bajar û bajarokên ku serhildan rûdabûn û têk çûbûn malbatên Kurd ji kurdayetiya xwe çiqas şerm dikirin; xwe çiqas biçûk, nezan, bê qedr û qîmet didîtin, dagirkerên xwe jî li ber çavan ewqas mezin dikirin.

Bi taybetî li Agirî û li bajarên derûdora wê, Kurd destê zarokên xwe yên keçîn ên 10- 12 salî yên tirkînezan digirtin, gelek caran bêqelend didan mêrên Tirkên Anatoliyê yên 40- 50- 60 salî...

Ber bi dawiya salên 70’yan tevger û rêxistinên kurdan hewl dan, hin kar û barên xwe bi Kurdî birêve bibin lê, ciwanên xwenda yên ku bi vê derûniyeta şikestî û birîndar gihîştî, bi ya min bona ku xwe bi kurdan – ên ku dagirkeran çand û zimanê wan li ber çavên wan reş kiribûn, kurdîaxêvan jî wêk kesên hov û nezan dabûn naskirin – bidin pejirandin, di kar û barên xwe yên siyasî yên li derve û navxweyî de Tirkî bikardianîn. Bi tenê, gava bêriya welat dikirin an jî li xerîbiyê rastî hevûdu dihatin bi Kurdî li hev dipirsîn û çend gotinên navmalî û navgundî dikirin, ew bû...

Çi ji bêgaviyê dibe , çi ji baweriyê, çi jî ji tirs û xofê dibe hal û ehwalê ciwanên Kurdan ên herî welatparêz ên beriya Tevgera Azadiyê ev bû... Kurdî bêxwedî, stûxwar, li serê çiya û baniyan benîştê devê koçer û gundiyan bû ...

Heta geşbûn û pêşveçûn û di nav gel de belavbûna Tevgera Azadiya Kurd, kurdên li ser zimanê xwe mabûn, ên bi çanda kurdî ve girêdayi mabûn ew kes bûn ku rê û rêbaz û derfetên hînbûna Tirkî bi destê wan neketibû... Ji xwe Kurdiya ku di devê wan de mabû “ navmalî û navgudî” bû; kêrî kar û barên siyasî jî nedihat... Term û têgehên siyasî hema bigire bi tevahî tirkî bûn. Ji bela tunebûna derfetên ragihandinê rê tunebû ku “Kurdên çar parçe” yên di bin desthilatdariya biyaniyan de, ew jî têrê nedikir her yek sed parçe bûn di nav xwe de, tifaqa xwe bikin yek, ji pêşveçûnên hevûdu sûde werbigrin, ji wêjenas û hunermend û rewşenbîrên hevûdu hayîdar bibin û zimanê xwe nûjentir û dewlemendtir bikin...

Hişmendiya yekîtiya hemî kurdan û çar parçeyên Kurdistanê - ya ku bi destê Tevgera Azadiya Kurd hêdî hêdî di nav gel de belav dibû- hewcedariya zimanekî hevbeş derxist holê û roj bi roj amadekariya vê yekê hat kirin. Lê, ya girîng ew bû ku di serî de kesayetiya şikestî, riziyayî, ji qidûm ketî ya kurdan bihata pînekirin û temîr kirin... Bo vê yekê jî, dora pêşî şer divêt, xwîn û xwîdan divêt, fedakarî û berxwedanek kesnedîtî divêt...

Heta salên 90’î ev pêvajoya ji gorê rakirin û dermankirina kesayetî û derûniyeta bêhal û bêmecal kudand... Dûre pirtûk û kovar û rojname û televîzyonên bi zimanê Kurdî yeko yeko, wek gulsosinên Kurdistanê, şaxvedan, di demeke kurt de gelê kurd ew dan ser seran... Heke Tevgera Azadiyê têkbiçûya û kurda ranekiriba ser piyan, kurd di warê weşangerî û çapemeniya bi zimanê xwe de deh- pazdeh salên din jî bi derengî biketina, Kurdî hew serî ji xewa mirinê radikir; Jiber ku bi sedan televîzyonên bi tirkî û bi erebî û bi farisî wek zîpik bi ser wan de dibarîn û ji dergûşên li ber pêsîran bigire heta kal û pîrên diran weşiyayî jî xwe bi wan bilî dikirin, Jiber ku ev sedsal sedsala koça ber bi bajaran ve bû û Kurdî pûnik û hêlîn û stargeha xwe ya dawîn jî di gundan de dihîşt, di kuçe û kolanên metropolên xelkê de wenda dibû diçû...

Hezar heyf e ku Kurdên li rojavayê Feratê, ji hişmendiya ku Tevgera Azadiya Kurd afirand bêpar man. Ev rewşa malkambax kir ew bace û kulek ji çand û zimanê biyanyan re serpişt vekin, deriyên xwe li ber kurdî bi dîwar bikin... Meletî bi serê xwe îbretek mezin e; bo ku em bizanibin ka çi dibû rewşa ziman û nasnameya Kurd, bê Tevgera Azadiya Kurd...

Digel pêşketinên van çend salên dawîn zimanê me, bi taybetî Zazakî û Kirdmanckî di çi halî de ye, bila bimîne bo nivîseke din lê, gotina min a dawîn ew e ku gava em rewşa ne bidilê me ya Kurdî tînin rojevê, gere pêvajoya ku em tê re derbas bûne û hatine vê qonaxê baş bizanibin û nekevin dafika hin guhsit û famkork û Beko Ewanên ku dil hene sûcê bişaftin û xwebişaftinê yê dagirkeran bikin stûyê Tevgera Azadiya Kurd...
                                                                                 Mamoste Marûf

21.10.2010

Apê Torî jî çû...

Ew mamoste bû... Lê ne mamostekî ji rêzê, umrê xwe li ser zanista dîrokê pûç kiribû. Pir xwendibû. Pir vekolandibû. Bi taybetî li ser dîroka gelê Kurd û ya gelên derûdorê xwedî agahiyên pir kûr bû. *** Min, ApêTorî û Apê feqî, du evîndarên Kurd û Kurdistanê, di sala 2000’an de, di dema qursa yekemîn a mamostetiya zimanê Kurdî de- ya ku ji alî Enstûtiya Kurdî ya Stenbolê ve hatibû lidarxistin- de bi hev re nas kirin. Di kelekela germa havînê de, her du xweşmêr, bi kaltiya xwe nediman, çar bû, pênc bû, nizanim êdî çendik û çend qat bû, wek şêran radipelikîn merdîbanan û dihatin wane didan me. Her du kalexort jî ji heman nifşê bûn; nifşa red û înkar kirî, nifşa tune hesibandî, nifşa di bin pestû pekûtiyan de di qula derziyê re derbaskirî, reben û stûxwar mayî... Nifşa Apoyan; Apê Mûsa, Apê Feqî, Apê Torî ... Lê ew, ji wan çend kesên berxwedêr bûn ku li ber dijmin ti car serî dananîbûn. Evîndarên Tevgera Azadiya Kurd, du zehmetkêşên zanistê... Êdî ji wan nedihat ku ço bigirin, lê pênûs dabûn dest û dikirin bext û siûda reş a gelê kurd biguherînin. Xwedêyo ew çi kelecan bû, çi evîndarî bû di dilan de! Per û bask hebûna dê ew ên bifiriyana... Apê Torî pir dilşewat û nefsbiçûk bû. Gava yekî dijberiya gotineke wî bikira disekinî, di mejiyê xwe de dibir dianî, dida ber daneyên zanistî û dûre bi rûkenî, bi helîmî û selîmî lê dizivirand. Ew hez ji gotinên zêde nedikir. Di dema wanedayînê de pir kêm diaxivî. Piştî çend hevokên bi bingeh ên zexm ên zanistî, li benda pirsên xwendekaran dima û hemiyan bi xweşbînî dibersîvand. Di ser de deh salên têr û tijî bihurîn lê, Apê Torî bi xweş sifetê xwe, wek abîdeyek sebr û tebatê, zanist û hunerê, hê jî li ber çavê min e. Ew î roniya her du çavan di ber gelê xwe de rijandibû. Çavên wî ji evîndariya Kurd û kurdistanê wek çavkaniyên welatê wî vekirîbûn lê, mala min ê , êdî nedidîtin.... *** Êdî ji me çûye lê, hêviya min ew e ku dê xortên me xwe li Apê Torî bigirin û çend keviran jî ew daynin ser hîmê dîrokzanî û dîroknivîsiya Kurd. Divê bête zanîn ku heke em dîroka xwe bi xwe nenivîsin wê neyarên me wek qertelên ser berateyan hemû hebûn û hêjayiyên me birûçikînin û me rût û repal li holê bihêlin. Em dizanin, dişukirînin ku Apê Torî bo gelê Kurd û gelên cînar xizmetek mezin kir. Xwezil bi canê wî, ew ketibû bin barekî pir giranbiha û pîroz. Heta dawiya temenê xwe jî ew wî barî ji pişta xwe navit û deynê xwe yê bo gelê xwe heta quruşa dawîn da... Em Apê Torî jî bi hêstirê çavan, bi dilê xemgîn ber bi bihûşta rengîn ve bi rê dikin û piştî şîna wî em ê di halê xwe de jî bigirîn: “Ew çi ji dest hat kir û çû, gelo em ê jî bikaribin deynê xwe bidin?” Mamoste Marûf

23.09.2010

Wate û girîngiya medyaya neteweyî…

Gava ez dinivîsim, tirs û hêrsa min a herî mezin xwendekarên kurdînezan na, “xwendekarên nîvcozana yên Kurdî û Tirkî ne…” Tu, çi di mejî de hebe didoşî didî ber wan ew di nav wî şîrê helal de mîza xwe ya xalî dikin, diherimînin û kevçîkî jî dirêjî te dikin dibêjin; “bihna mîzê ji şîrê te tê…” Di nîvîsa xwe ya çend roj berê ya di koma Diwanxaneyê de, min analîza çapemeniya Kemalîst kiribû û bo Radîkalê gotibû: Radikal; rûyê demokrat ê Kemalîzmê ye. Hevalek pir hêja, xwedê giravî bersîv daye min; bi zimanekî tûj êrişî min dike û bi ser min de diqîre dibêje: Mamoste tu Kemalîstan re dibêjî demokrat in! Rebiyo, tu sebrê bidî min û hemî xêrxwaz û dilşewatên Kurdan û nehêlî ku ew ji ber nezantiya hin kurdan hiş û aqil winda bikin… Xwedêyo, tu, vê nexweşiya me ya bêderman a ez dibêjim “ nexweşiya bêzimanî” ji nav me rabikî, bo xatirê şehîdan tu me jî bikî ji wan netewên ji hevûdu fêm dikin… *** Konstantîn Sîmonov, ronakbîr û wezîrê çandê yê Sovyetan ê di salên 1950’yan, di pirtûka xwe ya bi sernavê “ Bi salan û bi riyan berê” de dibêje : “Dewletek fûzeyek nûkleerî bavêje dewleteke din, heta çapemenî pê nehese şerekî navneteweyî dernakeve. Loma çapemenî ji çekên nûkleer jî bihêztir e.” Medya amûrek ewqas mezin e ku bêyî wê çi siyaset, çi şer, çi aşitî, çi aborî, çi zanist; ti qencî û ti neqencî nabe… Heke mirov bi çavekî neteweyî lê binêre û bi baldarî li ser hûrûkûr bibe, wê çaxê têderdixe ku bê medyayek neteweyî girseyên mirovan ti car nabin netew; an, netewek bê medya naxirek bê ser û ber; bê armanc û bê pergal e… Em bala xwe bidin Şoreşa Fransî ya rê li ber netewbûnê vekir, dê em ê rastî rojnameyên Fransî yên xwedî tirajên herî bilind ên Ewropayê bên… Li sedsala 19’an a Dewleta Osmaniyan binêrin; netewên ku dora pêşî ji Osmaniyan veqetiyabûn teqez xwedî çapemeniyên xurt bûn… Bi taybetî jiber ku li pêvajoya me ya dawî jî tê, ez ê tekoşîna azadiya gelê Ernawit bînim bîra we. Ronakbîr û rojnamevan û ferhengnivîsê Osmanî “Şemsedîn Samî” ( bavê Alî Samî Yen) û birayên wî, gelek beriya “Kurdistan”a me ya Celadet Bedirxan ew jî rojnameyek diweşînin û roj bi roj bi deh hezaran li tevahiya Albanyayê belav dikin. Ew, gelê Ernawit di warê perwerdehiya bi zimanê Ernawit de şiyar û serwext dikin. Gel, bi tevahî pergala perwerdehiya Osmaniyan ( wan salan Îtîhadiyan kiribû Tirkî) protesto dike û di nav gelên misilman de cara ewil xwe ji nav dest û lepên Osmaniyan rizgar dike; dibe xwedî dewlet… (Ernewidan, peykerên her sê birayan jî li qada herî fireh a Tiranê danîne. Di heman demê de Cemal Paşa waliyê Sûriyê ye, li vir jî bi qedexekirina Erebî namîne, elfabeya Erebî jî dike biguherîne û wek Latînî tîp bi tîp ji hev cuda bide nivîsandin; lê ji bilî çend ronakbîran, ji ereban ji kesî ti deng dernakeve) Ez bi têkoşîna azadiya vî gelî, ji Kurdistana Celadet Bedirxan hesiyam; dûvre min hinek vekoland, dît ku, ew heşt salan bê rawestin li ser girîngiya ziman dinivîsin û di her hejmarî de çalakî û nêrînên xwe û yên gel radigihînin raya giştî… Ev yek bo afirandina rojevek neteweyî û bo têgihîştina girîngiya çapemeniya neteweyî nimûneyek pir palkêş e. Heke wê çaxê, wek îro li me Kurda dikin; Osmanî xwedî çapemeniyek xurt bûna û alîkî Ernawidan ber bi xwe ve bikişandina, serhildana vî gelî an wê têk biçûya, an jî wek ya me pir bi derengî biketa… Îcar werin ser malmîratiya me... Hûn jî dizanin xeynî Roj Tv û çend televîzyonên me yên bi navgîniya satelîtên biyaniyan weşanên xwe dikin, em ne xwedî medyakek xurt û bihêz in... Piraniya gelê me ji xizniyê dibe , ji nezaniyê dibe, ji xemsariyê dibe ji van televîzyonan jî bêpar e ... Çapemeniya me ya nivîskî jî ji hêla kartelên belavkariyê yên serdestan ve nayên belavkirin. Dem bi dem bên belavkirin jî, bi qewlê Ehmedê Xanê; ji ber ku em “li siwadê (nivîs) çavnas” nînin, ên çavnas jî heyran û qurbana rojnameyên biyaniyan in; bi têra xwe nirx û qedrê rojnameyên xwe nagrin, wan nastînin, naxwînin; ew jî ji qudûman dikevin dilewizin, dilewitin, nikarin rojnamevanên profesyonel bixebitînin û peywira xwe torelî bînin cih... Bi hezaran kul û keserên me yên neteweyî an veşartî mane, An bi destê qelemşûrên serdestan bi awakî berovajî hatine ragihandin, An di nav rûpelên rojnameyên me yên bi çar-pênc hezaran çapkirî û belavkirî de bi hêstirên çavên me rebenan şil bûne; bê ku kes pê bihese winda bne çûne... Mînakek bo girîngiya afirandina rojeva Kurdî; Zarokên me bi salan kevir avitin dagirkeran... Me di serî de qet nekir rojeva xwe; serê xwe pê neêşand. Bi sedan hatin zîndankirin, Çendikî şûn de, me di ber xwe de, di çapemeniya xwe de got; “ew zarok in, destekî goşt in; nezan in; guneh in... Di girtîgehan de êdî bo tînerciyan cih nema bû, bazar li rojnamevan û siyasetmedarên Tirka teng bubû; ji tirsan newêrîbûn ji mal û karxaneyên xwe derkevin; di medyaya Tirk de xwedê giravî ronakbîrên wan ên dilşewat derketin gotin; “zarokên Kurd, kevir avitinê wek leyistok dizanin...” Ew gotin; “ev zarok ji travmaya şer nexweş in, nexwendî û nezan in; zarokên kolanan in; ên bixwedî di nav malbatên hejmarkî giran de bê hezkirin û bê şewqet in ” Gotinên wan li xweşa me jî çûn. Me bi çepik û bi tilîliyan ew rojnamevan û pîspor û ronakbîr û siyasetmedaran pîroz kirin. Di rastiyê de ev rojev ji hêla dagirkeran ve hatibû destnîşankirin; em jî li ber bayê wan ketin... Rastî çibû? -Ew zarokên me yên welatparêz ên herî ji dil û can bûn... -Ew ne nexweş; zarokên herî “baqil û maqûl ên Kurda” bûn... -Ew xwedî nasname û kesayetiya xwe bûn... -Ew adrês û wateya kevirê xwe baş dizanibûn... Me gere bigota ne ew ; zarokên me yên em dikin nakin “kevir navêjin” nexweş in... Ew, nezan û perîşan in... Ew, bê ziman û bê nasname, sûtalên kolanên metropolan in... Ew tînerkêş û balîkêş û tîryakkêş in... Ew diz û qapqaççiyên bajaran in... Ew di dibistanên Tirko de wek reşikên di nav çermsipiyan de stûxar in; ji sedî 90’ê wan, an di xwendinê de neserkeftî, an fîrarê dibistanan in... Zarokên me yên kevir navêjin û diçin dibistanên we û bi zorî biserdekevin û dixwînin, ji bela bênasnametiyê, şermok û lerizok in ; ji rastiya gelê xwe pirî dûr in; qul tune bikevin; ji xelkê re masîgir; ji xwe re kûsîgir in. Kesayetiya wan şikestî, zimanê wan heliyayî, bo pêşerojê bêhêvî û bê bendewarî ne... Dawiya dawîn divê em ji sikura zarokên xwe yên “keviravêt” bikevin û ên “kevir neavit” bînin rojevê... Medyayaya neteweyî; li ber bayê serdestan neketin e... 23 Îlon 2010 Mamoste Marûf

EZ ÇAWA 4Ê GULANA 1961’AN Jİ DAYÎKA XWE BÛM?

  Salên salixa ji dayîkbûna min didin, salên bi cih kirina serweriya komarê bû.   Ji Enqereya kambax wêdetir demokrasî û azadiyeke nîvçe, li...

Nivîsên zêde hatine xwendin