Qûn tazî; tembûr dixwazî...

Kurd divê li ser dîroka nêz a Dewleta Tirk pir hûr û kûr rawestin. Wê ew, tê de rastî bi hezaran ecêbên kesnedîtî werên û polîtîkaya “Dewleta ebed mudet” a wan baştir fam bikin.

Nivîsa Xidir gewîş a li tenişta Kebanê pêşniyariya Las Vegas’ê dikir min jî di Rojnameya Tarafê de xwendibû û tê de tu tiştek xerîb nedîtîbû; jiber ku ez di wê baweriyê de me ku, “projeyên qirêj ên dewletê” li seranserî Tirkiyeyê û Kurdistanê ji berê berê de jixwe berdewm e... Lê bihna hin rewşenbîrên me bi vê pêşniyarê pir teng buye û hêrsa xwe di serê Xidir de dane der...

Va ye ez çend mîmûneyan ji kirinên dewletê didime we;

Beriya avakirina Bendava Kebanê, bi sed hezaran donim erdê gundiyan hatibû îstîmlaqkirin. Gundiyên Kurdên xizan û belengaz, di ber eraziyên xwe de ji dewletê bi mîlyonan lîra pere stendibûn. Bi rastî jî pereyekî mezin dabûn... Hin kes wê bêjin ev yek xêra Xwedêye, ser wan de barî ye.

Gelê me yê nezan jî wisa digot. Xalê Şêx Elîrizayê Septîoglî, wan rojan gund bi gund digeriya û ji murîdê xwe re pesnê Siloyê gavan dida û digot; geşbûna dînê Mihemed jî, dewlemendiya miletê me jî bi AP’yê(Partiya edaletê ya piştî darbeye 1960’an hatibû sazkirin) pêkan e!

Dibe ku ew rebenê xwedê, ji nezaniya xwe, bi dilê xwe yê sax van gotinan dikir. Ma rebeno, xefik û dafikên ku “Dewleta Ebed Mudet” dabû ber wan ji ku bizanibûya!

 

Werên guh bidin îja çi bû, çi nebû:

Mirîdên Şêx, ên rojeke de dewlemendî bûyî, bi tevahî gundî bûn...

Hê gundên xwe valanekiribûn ku bi mîlyonan pereyê girêdayî gihîştibû ber destê wan...

Ew nizanibûn ka bi vî pereyî çi bikin? Pîşe tune ye, ji bazirganîyê fam nakin, dewlet di şûna eraziyên wan de ax jî nedabû wan?

Ew ku de herin, çi karî bikin, şaş û mat mabûn ku...

Hema di wê demê de, çawa bû kes hê jî pê nizane, di Elezîzê de bi dehan pavyon û, kulûbên şevînî û malên randevûyê û qumarxane vebûn û gihîştin hewara wan bê war û bê karan...

Elezîz nava çend mehan de veguherî Beyrûda rengîn...

Mirîdên şêx jî bubûn wek prens û şeyxên Ereban... Kêf kêfa wan bû. ji xwe re di guhê Elezîzê de bi çend quruşan koxên xanîyan stendin; kofî û kulfet, zarok û zênçan avêtin binî; bi şalwarên xwe yên Qerejdaxî û û şewqeyên xwe yên şeş koşe berê xwe dan van warên kêf û evîn û teralî û zexeliyê; bona jibîrkirina derd û kulên dinyaya derwîn...

Pereyên xwe li van deran rijandin, xerckirin, xwarin, xilaskirin çû!

***

Mînakeke din, ji dîroka nêz a dewleta ebed mudet: Ji zarokatiyê heta xortaniyê jiyana min di navçe û bajarên Ege’yê de derbas bubû. Piştî darbeya leşkerî bû nesîb, ez çûm Kurdistanê. Xizanî, bêhêvîtî, ji hevûdu bêbawerî, tirs û xofa li ser gel, di kolanan de piraniya leşker û polîsan pir bala min kişandibû.

Roja min a ewil, ber bi êvarê, seba temaşekirina nûçeyan ez çûm qehwexaneyeke .

Piştî nûçeyan min hey dît xwediyê qehwexaneyê filmeke pornografîk avêt vîdeoyê!

Ji zarokên 9-10 salî bigire heta mêrên mezin, kursiyên xwe bi pêş de dan û çavên xwe kutan ekran; bê xem û bê xof lê temaşe dikirin ! Xwedêyo ev çibû! Ez di cih de ji wir derketim û ketim yeka din. Ew jî wisa... Yeka din, yeka din... tev jî wisa...

Piştî çend mehan ez li vir çavnasî bûm û min ji astsûbayekî pirsî: “ Hûn çima pornografiya li qehwexaneyan asteng nakin?

 

Min di jiyana xwe de li Manîsa û li Balikesîr û li Aydin’ê tiştek weha nedît...”

- Miletê vir bêexlaq e. Dev jê berde... Heta dibin terorîst bila bi seksê bilîbin, çêtir e...

Mînakek din; li hemî bajaran binêrin; navendên fihûşê li ku ne?

Çend nimûne li min; ên din hûn bibînin; Kerxaneya Stenbolê di taxa qedîm a Cihûyan de, hema bêje li tenişta Havraya wan e; ya Erzromê berê di nav taxa Kurdan de bû; niha nizanim li ku ye; ên din tev li taxên Qereçî û xizanan çêkirî ne...

***

Tiştek din; qumarxaneyên Tirkiyeyê çend sal berê, bi zora Dewletê bar kirin. Çûn kuderê? Qibris!

Çima ne Yozgat?

***

Çend sal berê bi destûra “emniyeta” dewleta ebed mudet, di Dêrsimê de bi dehan Xwedê giravî, restauran venekiribûn?

Di wan de bi sedan jin- Xwedê giravî wek garson- nedixebitîn?

Lê ji bextê wan re Şaredarî ket destê tevgera azadiyê û hêlîna wan xera bû, planên wan ên din jî ser de...

 

***

Gotina dawîn; Xidir Gewîş Dêrsîmî ye, gere baş bizanibe kux ev heştê sal e, dewlet dike di şûna ”karxaneyan” de “kerxaneyan” bide gelê me yê ji xizanî û ji birçîbûnê hal tê de nemayî, ji qidûman ketî...

Îjar Xidirê me jî rabûye qumarxaneyan ber me re dike...

Xidiro Keko, 50 sal berê li Kebana ku tu dibêjî bila bikin Las Vegas, me ji binî ve şêlandin...

Êdî me ne pere ye, ne pol e...

Qûn tazî, tu rabûyî ji me re tembûr dixwazî...

Çavên te birijin ey bêxwedîtî!

Hêkên ku, rast-derew, ji binê kevirê li jor ê

bi çivîkan neqişandiyê derketine

Ev wêne ji hêla xwendekarekî min ê kevin ve ji min re hatin şandin.

Gelek mirovên me ji xwe re kirine kar, li çiya û banî û zozanên Kurdistanê li pey zêran digerin... Kîjan kevir û zinar, ên “xwedî taybetmendiyên xwezayî û dîrokî ” li ber wan dikevin qet qetî, parçe parçeyî dikin.

Destê wan digihîje kîjan diwarên xirbeyan, wek xiltên kor heta binê hîman(temel) dikolin, hilwedişînin, serobino dikin...

Tu dibê qey bûne Cengîz û Tîmûr û bi welatê xwe ketine; kevir li ser kevir nahêlin; dirûxînin, wêran û wêrtas dikin... Ji bo xatirê Xwedê bifikirin, çavên xwe li seranserî Cihanê bigerînin hûn welatek evqas bê xwedî û stûxar dibînin ku dewleta- xwedê giravî - li serî alîkî ve, gelê xwediyê wî- dîsa Xedê giravî- alîkî ve bibin yek û bermahiyên wî yên herî giranbiha yên ji bav û kalan yadîgar bi bendavan; ew jî nebû bi bêr û tevir û geran û loman ji holê rakin?

Erdnîgariyek evqas bêsiûd û bê êxbal heye ku dîroka wê, şopên şaristaniyên wê bi destê ewladên wê bên paxişkirin û şûştin! Ev çi xezeb û bobelat e ser me de hatiye?

Ew her dû çivîkên li jor êdî tunene! Ew zinarê li jor; ew warê ku herdû çivîkên reben ji bextê xwe re bi hezaran salan e li ser koça xwe danîne, bi destê nezaniyê, bi destê çavbirçîbûnê, nan na wele bi destê talankeriyê hatiye hûr hûr kirin, parçekirin, ji holê rakirin... Ji binî jî-rast derew- ew her dû hêk derketine û- di ber wan de bimîne, ji zikê wan dernekeve- bûne para devê wan rawilan...

Di nav şert û mercên şer de xwediyên vî welatî, yên ji dil û can, firsenda xwe nedîtin ku bi têra dilê xwe li axa xwe xwedîtî bikin, bermahiyên dîrokiyên wê, berhemên devkî û nivîskiyên wê, dar û berên wê, teyr û tirûlên wê biparêzin û bêkêmasî ragihînin nifşên pêşerojê. Lê piştî aşitiyek bi rûmet divê em bi tevahî mil û zendên xwe badin û welatê xwe yê bi destê neyar û nezanan wêran û wêrtaskirî şên û aram kin. Têbinî:Ez rondikên çavan didim alîkî û ji hevalên dîroknas û arkeologan dipirsim; gelo ev bermahiyên kîjan gelî, kîjan serdemê ne? Ew çivîk ne teyrên tawus ên Êzidiyên me bin? Bi qasî ku ez dizanim di mîtolojiya Mezopotamyayê de teyr xwedî taybetmendiyeke pir mezin e. Ger we tu tiştek jê dernexistibe, ji kerema xwe re ev wêneyan rabighînin hin kesên pîspor; ka ew çi dibêjin? Bi ya min hêk ji binê wî kevirî derneketine; jiber ku ew dirufîn objeyên nû yên li atolyeyên kevirê seqî yên îro(atolyeyên mermeran) tên çêkirin. Mamoste Marûf mamostemaruf@yahoo.fr

Yadê! Dayê! Dayikê! Mama!

(Ev wêne çend meh berê li Stenbolê di dikaneke

kevnefroşiyê de ket ber destê min. Li paş wê

bi destnivîsek pir kevin “jinikeke Kurd li ber

şikefta xwe” hatibû nivîsandin. Bi ya min ev

wêne ji hêla leşkerekî dagirkeran ve hatiye

kişandin; jiber ku bi gorî mantalîteya dagirkeran

Kurd “şikeftmekanên hov” ên paşverû ne.

Gelên Kurdistaniyên din- bi taybetî Ermenî jî

wisan... Dagirker dikin Kurdan û ê din bi pêş ve

bibin, ji xerabiyê xelas bikin! Lê gava Kurdek li vê wêneyê mêze dike dîroka

nêz a Kurd û Kurdistanê di ber çavê wî/wê re

derbas dibe. Bîranînên wan ên bi êş û eleman,

bi hewar û qîrînên dê û bav û kalan barkirî û

di nav dilan de veşartî dibin rondik û careke

din xwe didin der. Mirov dixwaze ev dayîka li ser

kaxiz werê ziman; em lê bang bikin

û jê pirske, ka kê ye: )

Yadê, Dayê, Dayikê, Mama!

Jibo xatirê Xwedê tu bêjî; tu ji ber kîjan serdema bi êş û bi elem mayî? Tu ne xwîşka Şêx Seîdê Kal, ê li ber mizgefta Ûlûcamiya şewitî darvekirî bî û li ber xirbeyê mala xwe ya li Qolhesar a Xinûsê li benda cinazeyê wî yê pîroz hew mayî bî? Tu ne Bercûhiya jina Istepanê Daronî yê şoreşger; mamaya(dayîk) çar tixan(xort) û sê axçîkan(keç) ên bi destê leşkerên tirkan, bi tirpanan qet qet kirî, dûre bi mêrekî heftê salî yê talanker û xûnxwar re bi darê zorê mehrkirî bî? Tu ne ji Milazgirê, Gulperî ya kor a jina Xalê Evla yê ku bi dilê xwe kulfetên xwe hiştîbû çûbû Çanaqaleyê û ji tirkan re leşkerî dikir; dayika Eto, Sêvê, Gulî, hesen, Tajdîn û Serveto bî!Tu ne ew a jiber ku ji herdû çavan mehrûm bû di maciriya reş a 1916’an de di gundê xwe de bi tena serê xwe -bê ku bizanibe ew tev ji zû ve li serê çiyayan ji birçîna mirîne- bi hêviya vegera zarokên xwe sih salan li ber deriyê malê rûniştî mayî bî? Tu ne Xezala Dayika Xelîlê Qaso yê di çardeh saliya xwe de bubû şervanê Serhildana Şêx Seîd û piştî serhildanê di mal de di nav nivînan de razayî ji hêla leşkeran ve hatibû kuştin bî? Tu ne jina Zeynelê Hozatî, dayika Elî û Soro û Narê ya di 1938’an de di şikefta serdestê gund de li ser hev hatibûn kuştin bî? Ew a jiber vê yekê aqilê xwe zayî kiribû û bi tena serê xwe li ber diwaran mabû bî? Tu ne Gewrê bî? Dayika Evkerîm, Hîvê, Paşa û Gogê ya sêwî yên Serhildana Agirî yê bî? Ew jinika Diyadînî, ew a hemî mêrên gundê wê hatibûn kuştin, zarokên wê hatibûn sirgûnkirin lê ew xwe dabû erdê, kiribû eynat gundê xwe ne terikandibû... Tu ne Şarê ya Mereşî ya di 1978’an de sê kurên wê bi destê dagirkeriyê ve hatibûn kuştin; ên mayî ji Almanyayê bigire heta Avustralyayê jihev belabelav bûyî bî? Tu ne ew a bi hesreta dîtina zarokên xwe par ne pêrar mirî bî? Tu ne yek ji wan dayikên Sîlopi û Licî û Batmanî û Nisêbînî û Amedî bî? Ji wan ên bi hêviya hembêzkirina hestiyên zarokên xwe porên xwe sipî, çavên xwe kor, umrê xwe pûç, dikin bî? Mamoste Marûf

Kilama Receb Ûslî û Ayfera Delal

(Min ev kilam, di 10’ê Cotmeha sala 1999’an de avêtibû ser erdheja mezin a ku wê salê li Adapazari qewimîbû)

Hewar lêlê hewar lolo hewar lolo

Li derûdora Marmarayê erd hejiyaye bi ser de lehî û tofan e.
Bi deh hezaran meriv di bin xirbeyên mîrat de asê mane.

Sê şev û çar rojên reş-tarî di ser de çûne gazî û hewar û eman e.

Felek mala te xera be, te Siloyê Gavan kir mîrê mîran qumandarê heft ordiyan e.

Ocaxa te kor be te Eco yê Kurikê Reş da ser serê pênc sed parlemanan e.

Qêrîn û gazî û hewarên zarokan gihîşte Îngilîstan û Aleman e.

Hela bala xwe bidê ti deng dernayê ji van marisên marisan e.

Hewar lêlê,  hewar lolo hewar lolo,

Hewar lêlê. hewar lolo, ez rebeno.

Ha hûûû...

Wetencahş Receb Ûslî ji nav enqazan serî rakiriye.

Hayê wî ji bayê felekê qe tinîne.

Ji wî trê ser wan de girtine neyarên Tirkiyê ye.

Berê xwe dide Ayferê, xanima malê ye.

Bala xwe didê ew di nav xwînê de digevize, nîvruhî ye.

Dibêje hêsîrê, rebenê, porkurê rabe mala me xera bûye. Pkk’ya bolucî nîvê şevê me bomberan kiriye.

Ez şahid im, min bi çavên serê xwe dîtiye.

Va ye guh bidê kerba wan bi bombeyan daneanîye.

Îja ji sibê de bi lom û çakûç û teviran pê ketine.

Dikin ew çend kêranên mayî jî ser me de bînin xwarê ye.

Ha hûûûû...

Ayferê serê xwe bi zorî rakir got lolo Recebo bextreşo wetencahşo

Çima naçî Koşka Çanqayayê gazî Silo û Ecewît nakî.

Çima general û amîralên me yên qehreman Ji bo operasyoneke taybet dawet nakî.

Çima ez dilegurê, lê îro çi bikim stûxwarê, bi dengê Hesenîkê min ê Mutlîcan dilşad û bextewar nakî.

Na na welle va ye ez dimirim Çima Şêx Fetulayê Gulen û Seydayê Zekeriya Beyaz û Yaşar Nûrî ji bo min li hespên boz û rehwan siwar nakî.

Naynî ser cinazê Ayfer Xanima xwe ya delalî Wê bi telqîn û diayê wan bimbarekan ber bi bihûştê ve birê nakî.

Hewar lolo hewar lêlê, hewar lêlê,

Hewar lolo hewar lêlê ez rebenê...

Watancaş Ûslî serê xwe ji bin enqazan rakiriye.

Bala xwe didê bajar serobino tev xerabe ye.

Guhê xwe dide radyoya xwe ya  tim TRT ye
Sipîkerê bêyom dibêje şer nîne, erd e.

Ji bextê wan re nîvê şevê tu dibê hêlekan e, wer hejiya ye.

Heyfa wî nayê bi Ayfera wî ya delalî.

Heyfa wî tê dewleta qehreman di xewa şêrîn û şerîf de mayi ye.

Ha hûûûû...

Receb dibêje Ayfer delal werê destê xwe bide destê min qedera me mirin be jî bi hev re ye

Em ê lêxin herin tirba Mistefa Kemal li Enqereyê ye.
Anitkabîra rengîn pir zexm û qewî ye ji serî heta binî ji hesin û çîmento ye.

Heştê salên cumhûriyetê ye ti kesî bînayek bi vî rengî nedîtiye.

Bi sê telaqan hêviya xelasbûnê dîsa di siya miriyan de ye.
Hewar lêlê hewar lolo hewar lolo

Hewar lêlê hewar lolo ez rebeno Recebo.

Telewîzyonan anons kir bi bîst û sê qanalan.

Dibêjin rê girtî ne, pir hilweşiyane li her aliyan
Dozer û makîne çûne hewara general û amîralan.

Ji Receb Ûsli û Ayfera Delalî re mane rêyên goristanan.

Ha hûûû...

Receb dibê Ayferê, xanima minê were em herin goristanê di biniya bajêr de ye

Em gorên  xwe bi xwe bikolin hê di me de parîkî can maye
Ez sond bixwim bi serê Gazî mistefayê Kemal, tu dizanî pir qehreman û zana ye.

Pêşî li me zivistan e berf û baran û sur û serma ye.

Birçîbûn û tazîbûn xelata ser de ye.

Em ê biqerisin bibin bêton bi navekî din çîmento ye

Tu dizanî ew di xaniyan de teberik e, di peykerên Ata de xizne ye

Xema min nîne bila bêjin Receb Ûslî kerekî ji derhanê bû

Bes bila nebêjin ew xwedî dewleteke xwedan heştsed hezar leşker bû

Dîsa jî bi hesreta kerîkî nan û nivînek li koşekî nexweşxanê çû...

Ha hûûû...

Ez vî kilamî yadîgarî dengbêj Zulkîfê Qado yê Tatosê dikim.

ji cinek şertên aşitiyê

Kurd... Gelekî ji gelan... Wek hemî gelan ji xwe xweş. Li ser axa xwe bicih û war, bi zar û ziman, bi gund û bajar... Ji 1071 ‘an bigire heta destpêka sedsala bîstemîn ji te re negotiye “kul”; ji te nexwestiye tu car nan û av. Di ser de kîngê tu ketibî tengasiyê gihîştiye hewara te; ji te re bûye sîdar û sitar. Lo biro, birayê Tirk, rojeák tê, tu radibî dibêjî tu tuneyî! Navê wî dikî kiro, paşnavê wî wehşî û paşverû... Kerba te bi vê yekê jî danayne; tu ji girêdanê heta xwarin û vexwarinê, ji rabûn û rûniştinê heta zar û zimanê di dev de nefret û îkreh dikî. Bi kurtasî ji zayînê heta mirinê, ji qalû belayê heta roja îro çi bidest xistibe bi tevahî, ji binîve reş dikî, bêrûmet dikî, piçûk dixî, tinazan pê dikî ewqas ku êdî hemî zarokên wî çawa ku berfamkî dibin, ziman dikeve devan ji dê û bav û kal û pîran, ji kevneşopiyên wan şerm û fedî dikin. Xweziya tenê ev bûya! Tu wer dikî ji nefsa canê wî jî ew didî şerm kirin! Ew, ji travmaya bênasnametiyê, ji xwebiçûkdîtinê, dîn û har dibe, hiş zayî dike diheyîbe bi çol û çiyayan dikeve; di mal de de bi zincîran tê girêdan çi ji şerman be, çi ji tirsan be dîsa jî naçe ser bijîşk û pisîkologên te yên bi ya wî “ew bi tevahî tirkên kurê tirkan in, ji derd û kul û birînên kurdan çi famdikin? Loma birayê Tirk divê tu, dora pêşî demildest, çi dikî bikî vê kesayetiya wî ya “bi derba te” nexweş ketiye derman bikî. Nasnameya wî ya - ne kêm ne zêde – “bi qasî ya te bi rûmet” bi fermî û bi zagonî nas bikî; tu wî bi mamoste û bi bijîşk û rêveberên kurd - ên bi navkî û bi dengkî û bi devkî û li ser tabelayan aşkere “Kurd” nivîskî - bê şik û bi şubhe bi yên wek wî, bi yên ji wî bin bikî. Dîsa tu wî hema bêje ev sed sal e ji zar û ziman dikî. Zimanê wî yê dayîkê dora pêşî li bajaran, dûvre li gund û gom û mezrayan, ji mejiyê biçûk û mezinan paxiş dikî; tirkiyeke lawaz û bê esil û bê asas û qirix dikî dev pê wî rezîl û risuwa dikî. Ên li berxwe didin û li ser zimanê xwe dimînin jî wek papaxanan mehkûmê zimanekî tevlihev ê ji dused sêsed peyvan pêkhatî dikî. Bi vê yekê jî namînî li ber rûyê wî disekinî bizarê devê wî dikî, bi zimanê wî tinaz û henekên xwe dikî! Loma divê tu deynê zimanê wî bi faîz bidî. Ne hindekariya ziman, ji kreşê heta zanîngehê divê tu perwerdehiya bi Kurdî bidî... Hingî ku ew tu naskiriye nas nekiriye tu welatê wî li ber çavên wî û li seranserê Cihanê reş dikî. Dev ji karxane û fabrîkayan berde tu kevirekî danayî ser kevir, ew çêdike tu diruxînî xera dikî; dilê te bi vê jî rehet nabe tu Kurdistana wî wek warekî wêran û wêrtas, hêlîna eşkiya û xwînxwar û cerdkar û talankeran binav dikî. Dikî ji bilî dûpişk û maran kes lê nemîne. Ew bi vê yekê dîsa qayîl e, li ber xwe dide; lê tu , ew xwe li kîjan çiyayî digire bombardiman dikî, bi çiqilê kîjan darê ve dizeliqe agir berdidî dişewitînî, ; lo biro, va ye tu dikî bi bendavan welatê wî bi tevahî noqî avê bikî! Divê tu zûtirîn hişê xwe bidî serê xwe û welatêwî şên û aram bikî. Ger qencî ji te nayê divê tu xeratir jî nekî... Ev axa kambax kêrî te nayê, destê xwe ji bajarên wî yên şewitî, ji gundên wî yên kawil bikişîne. De tu yê bibîni ew, di vê sedsala bîst û yekemîn de, di bin şert û mercên qirna navîn de be jî di welatê xwe yê azád de bê şer û pevçûn, bê qal û qir bi têra dilê xwe şad û bextewar be.

Mêrikê Xwedênenas

Rojek ji rojan zulamekî Xwedênenas (ateist) ji xwe re di nav daristanê de digere û bi kêfxweşiyek mezin li xweşikiyên derûdorê temaşe dike. Alîkî ve jî di ber xwe de dibêje ; hela lê, ev xweza çiqas tiştên xweşik daye me...” Lahzekî şûn de çi dibe li paş xwe mêze dike. Çi bibîne! hirçek gir ê geriyayî ber bi wî ve nayê! Çawa ku ji tirsa vediciniqe, hirç serî dide ser û berî wî dide. Camêr dibêje çirp û bazdide direve; Lê çiqas dizivire li paş xwe dinêre, hirç nêzîktir dibe... Çendikî şûnve lingê wî li çiqilê dareke diqelibe û dibêje girm û li erdê dirêj dibe. Hirç dikeve ser. Çawa ku pencêkî xwe radike û dike lêxe; mêrik diqîre dibêje “ Ellahhh !” û hawara xwe dide Xwdayê Jorîn. Bi qêrînê re dem û dîrok di cihê xwe de disekine; hirç bi qîl û bi pencik li hewa diqerise dibe wek kevir; çemê ku di daristanê re diherike diçe, dimiciqe. Ji ezmanan “tîrojek pir û pir ronî” dide rûyê mêrik ; dengekî gur çiya û daran tev bi hev re dilerizîne û dibêje: “- Lawo tu bûyî nebûyî te eşheda xwe neanî. Te digot hema qezakî ye bûye û Dinya çêbûye. Îjar tu niha ji min alîkarî dixwazî? Tu dikî ez te bikim şûna qûlekî xwe yê bawermend ê mu’mîn û muteber!” Mêrikê reben pir şerm dike. Ruh çiqas şirîn be parsû jî ewqas qalind e; loma serî li ber danayne; ji Xwedê re dibêje: - Welle heyran, ji vir şûn de nabe ez bi te baweriyê Bînim. Ev yek li qûlen te yên mu'mîn dibe neheqî... Lê ji kerema xwe re tu dikarî rehm û hîdayet bikî dilê hirçê û wî bînî ser rêya xwe ya heq. Ew “dengê ezmanî” dibêje; “erê ev yek dibe” Tîroj winda dibe. Bayek hênik dertê. Çem dîsa dike xuşînî diherike. Daristan dibe mîna xwe. Hirç pencikê xwe yê li hewa ber xwe de berdide,tîne jêr; lê ji nişkave îjar herdû pencan bi hev re berjor dike, tê ziman û dibêje : “Bismîlahêrehmanêrehîm. Xwedayê min ê Rebê Alemîn; ez bi rizqê ku te daye min fitara xwe vedikim; hezar hemd û sena, jibo nîmetên te...” Mamoste Marûf

Xaltîka Resmiye ya Roman û em mamosteyên şoreşger...

Beriya darbeya leşkeriya 12 Îlonê em civan bûn. Çi ciwan! Me digot qey rizgarî û xelasiya cihanê bi me ye... Henek nakim, nifşa me; çi çepgir, çi rastgir, çi umetparêz me bi tevahî bi yek dengî digot; serkeftin ya me ye û pir nêz e... Me digot dê em gelê xwe ji xizaniyê, ji bêedaletiyê jî bêexlaqiyê xelaskin û welatekî wisa bi xêr û ber, têr û tijî ava kin ku bila tê de gur û mih bi hev re bijîn... Lê mixabin, hevalno, me tiştek jibîr dikir: Mirov... Belê em bi sedan kes digihîştin hevûdu û wek sofiyên di zikir de bi cezmeyan dikevin, ji xwe ve diçûn, di ser welat de digiriyan; lê haya me tune bû ji malbata xizan û belengaz a di bodrûma komelaya me de tî û birçî rût û repal rûdinişt... Haya me tune bû ji nexweşiya giran a bavê hevalê me yê ku nizam bi çiqasî pere dikarîbû- dibû ku- ji kula mirinê xelas bubûya... Haya me tune bû ji “hevalên me yê ji dil û can” ê evîndarê bêhêvî û kezebreşî... Haya me ji dayîka me ya bi hesreta rûyê me yê biken bû jî, ji bavê me yê li benda gotina “ çawayî bavo” bû jî, ji pisîka nav mala me “ya êdî pîr” a diran weşiyayî hew dikaribû mişkan bigire jî; ji çivîka hewşê ya tim û tim bi dengê xwe yê xweş ji me re dixwend lê germa havînê hewcedarê qultek av bû jî tune bû... Haya me ji biçûkên taxa me yên jibo eferim û serîmizdaneke li der û dora me dihatin diçûn jî tune bû. Em bûn welat bû; em bûn gel bû... Gelo îro rewş guheri ye? Haya me çiqas ji derûdora me he heye? Gelo nebî em dîsa di bin banê partî û sendîka û komaleyên xwe de bi xweş gotinan xwe bixapînin? Bila xizan û belengaz - ên ku ji cilan takî dikişînî hezar pîne diweşin- bimînin ji tekstîlkaran re. Bila evîndarên bê hêvî- ên ku dikin xwe ji pira Malabadê bavêjin- bimînin ji pisîkologan re... Bila Pisîk û çivîk û teyr û tirûl û rewil bimînin ji heywanparêzan re; Lê Zarok? Biçûk? Perwerdehya wan li me mamosteyan ne ferz e; ne deynê stûyê me ye? Ma wek mamosteyên kurd em jibo çi ne? Ew biçûkên ku Mamosteyê me yê duh; Ehmedê Xanê Nûbihara xwe ya şêrîn yadîgarî wan kiriye û tê de bi welatparêziyek bi hestiyar û bi bi gotinbêjiyek bi coş lêkiriye gotiye; ... Ne ji bo sahib rewacan Belkî ji bo biçûkên kurmancan Da bi van çend reş belekan Li wan tebî’et melekan ... Ûmîda me ji tifalan Ku me emel betalan Gelo bi gotina Mamosteyê nemir ew “reş belekan û tebîet melekan” êdî ne Ûmîda (hêvî) me ne ? Ez dikim sedema ev gotinên xwe yên bi gilî û bi gazinc bi we re jî parve kim û we jî bi kula dilê xwe bihesînim. Bîst û pênc sal dike ez li Kurdistanê û li metropolên Tirkiyeyê mamostetî dikim. Ji Zanîngehan heta dibistanên seretayî, dibistanên ermen û rûman jî tê de hemû qad û warên perwedehiyê bûn para min.Wek hemî mamosteyan min jî şahediya çendik û çend bûyerên balkêş kirine, ji wan çend dersan sitendine Xwedê dizane. Lê gosirmetek pir ecêb û giran heye ku ne tenê Xwedê, bi taybetî em mamoste, dê û bav, tev jî pê dizanin, lê nizanim ji ber çi ye, kes ji kesî re nabêje; navekî lê nake, li çareseriyê nagere. Ev “şermkirina zarokan a ji kurdbûniyê” ye... Belê zarok, bi taybetî jî ên di nav tirkan de dijin, ên bi wan re dixwînin bi giranî ji xwe, ji kurdayetiya xwe şerm dikin. Ji ber vê yekê ew an xwe vedişêrin, an derewan dikin, an jî vê rûreşiyê(!) dikin stûyê dê û bavên xwe: Ez na, bavê min kurd e; ez ji Stenbolê me; lê dê û bavê min Mêrdînî ne...” Bi rabûna Tevgera Azadiya Kurd mezin ji vê nexweşiya bê nasnametiyê xelas bûn. Mixabin biçûk hê jî di nav vê rewşa kambax de digevizin. Ev “jixweşermkirin” bi biharan li wan dibe surr û seqema payîzê û li can û bedena wan dixe. Ev fedîkirin dibe berfa Serhedê ya bê rihm û di orta havînê de dest û pî liwan diqefilîne. Ew dibe germa deşta Rihayê û bihn li wan diçikîne. Ax dilên wan, dilên wan ! Rojê çend aşît, çend lehî di ser dilên wan ên wek laşên wan biçûcik re xwe berdidin xwarê û jê çendik û çend axîn û zarîn û hawaran radike? Îro ez bi zarokên dibîstana kurê xwe re çûm seyranê. Em di Otobusa xwendekarên pola 2’yan de bicihbûn. Li tenişta min hevaleki Kurd rûniştî bû û em bi hev re bi Kurdî diaxivîn. Hê me li hevûdu dipirsî; Kurê min hat cem min: “- Bavo, li vir bi Kurdî neaxive, wê heval bi min re tinazan bikin” Ez şaş bûm mam. Mamosteyê wî yê “li ber çavên hemî xwendekaran wek pêxember e” jî kurd e! Serde jî welatparêz e û sendîkayî e... Ew çawa di sinifê de rojek be jî behsa vê yekê nekiriye, negotiye; “-zarokno kurd jî yek ji wan gelên bi rûmet e, ew jî xwedî çand û huner û wêje ne. ji wan jî pir û pir zanist û hunermend û wêjenas û siyasetmedar hene. Her gel bi çê û xerabên xwe ne; ma ez jî kurd im ka ez xerab im? ” Ew çima yeko yeko ji wan nepirsiye; “ keça min, kurê min tu çima Tirk î, tu çima misilman î, tu çima kurd î, tu çima boşnak î an roman î, an elewî û sunî yî?” Li ser bersîva wan a teqez a “ nizanim”, çima berê xwe nedaye wan û ji wan re negotiye; “ delalîkên min, ev nasname dayîna dê û bavê we ye, mîrate ye ji kal û pîrên we; divê hûn pê xwe qure jî nekin, jê şerm jî nekin, pê pesnên xwe jî nedin, jiber van cudayetiyan hevûdu biçûk jî nexin. Ya girîng ew e ku we ji bo vê nasnameyê çi kiriye? Ger hûn bi zimanê bav û kalên xwe xweş diaxivin û dinivîsin bi vê yekê serbilind bin. Ger hûn kîngê ji vê nasnameyê şerm nekin û li ser hûr û kûr rawestin û ji dîrokê bigire heta wêjeyê bikolînin û hîn bin, wê demê mafê we heye bi zanatiya xwe pesnê xwe bidin” Çima ev mamosteyê me ji her yekî, yek bi yek pirs nekiriye; “- keça min tu tirk î, çi xêra te gihiştiye tirktiya te? Kurê min ez dizanim tu kurd î te çi kiriye heta niha jibo kurdayetiya xwe?” ... Erê, dîroka me dîsa xwe dubare dikir. Mamosteyê me yê şoreşger jî wek ên beriya xwe ji teoriyên “xelaskirina welat û gel” firsenda xwe nedîtiye zarokên xwe biser û şo ke, wana ji şerm û tirs û xeman azad ke. *** Ez di nav van fikaran de dixeniqîm ku bi dengê keçikeke biçûk hatim ser hemdê xwe: “- Apo, ez nagihîjim çenteyê xwe, ji kerema xwe dikarî alîkariya min bikî?” Rêwîtiya me qediya bû û em gihîştbûn cihê seyranê. –Dibe keça min. Min çenteyê wê anî xwarê, lê pirî giran bû, nebû ku ez bidim destan. Em bi hev re peya bûn. Ew û hevala xwe li kêlaka min, kurê min li dû me em dimeşiyan. Min jê welatê wê pirsî. Dê û bav Ji Kastamoniyê hatine. Got ; “ em ji Kastamoniyê ne” Vir de, wê de min hin pirsên din jî jê kirin; ew bi awakî serbest, jixwe bawer, hemiyan bersîvandin. Min ji hevala wê jî pirsa welatê wê kir. Ewê bi dengek bilind got “ ez li Stenbolê hatime dinê, li vir mezin bûme; Stenbolî me” Lê çendikî şûn ve min dît wa ye milê min diniçîne û dike ji min re dizîka tişteke bibêje. Ez ber ser de kûz bûm û guhê xwe dayê: “ Apo em Sêêrtî ne, tu dizanî ew kurd in, loma ez nabêjim Sêêrtî me” Mejî di tasa serê min de serobino bû. Qenc, xerab çend û çi gotin ji devê min bariyan, nizanim... Çi bubû çi qewimî bû ev zarokên 8-9 salî evqas ji xwe şerm dikirin? Ev dibistan a ku midur kurd, mamoste bi gelemperî an kurd an endamên sendîkaya me ya demokrat, xwendekar bi piranî dîsa kurd weha be, gelo ên din çawa ne? Bi salan e di dibistanên kêmnetewên xaçparêzan de jî min ecêbek wisa nedîtibû. Ew çi hal bû? Min çenteyê wan danî û ji wan dûr ketim. Qasekî bi rê ve çûm, rastî jinikek 50-60 salî ya bi girêdana romanan(qeraçî, mitrib) hatim. Ew bi şalwarê xwe û bi destmala xwe ya rengrengî li ber hespekî sekinîbû . çûm cem û nasiya xwe dayê û navê wê pirsî. Xaltîka Resmiye bi hespê xwe zarokan digerand û debara xwe dikir. Girêdana wê, cil û bergên wê bala min kişand. Ew ji romantiya xwe şerm nedikir, bi her awayî digot ez roman im û li vir im. Ez demek dirêj li cem rûniştim û me suhbetek xweş kir. Ji gundê Omerlîyê ya Stenbolê bû. Kêm be jî bi zimanê Romanî dizanibû. Min zarokên wê pirsî, 5 keç 3 kurên wê çêbûne. Ji wan yek jî neşandiye dibistanê. Min sedama wê pirsî. Got “-zarokên din bi romanan tinazan dikin, mamoste ser wan de dişikênin( rexne dikin), loma em zû bi zû zarokên xwe naşînin dibistanan” Tiştek din: bi ya wê “Ên zarokên xwe pir dirêj didin xwendin; xêr ji wan nabînin; ew dibin biyanî û gelek caran nayên cem dê û bavên xwe” Ji dûr ve min li qada seyranê mêze kir. Mamosteyên me yên welatparêz û şoreşger û pêşvexwaz bi hev re rûniştibûn û welat xelas dikirin. Ez dudilî bûm; ez herim cem mamosteyên hevalê xwe welat xilas kim; an li cem Xaltîka Resmiye ya Roman zarokan qise kim ? Mamoste marûf